در محدوده پناهگاه باغ‌وحش عباس‌آباد نایین اصفهان روستایی به نام چوپانان وجود دارد که به‌عنوان منظم‌ترین روستای خشتی دنیا معرفی شده است.

آگاه: تقریبا سال۱۲۸۰ شمسی شترداران اهالی انارک اقدام به حفر قنات در منطقه چوپانان می‌کنند چراکه در زمان‌های بسیار دور چاهی در این روستا وجود داشته که گله‌داران، چوپان‌ها و ساربان‌ها برای آب دادن به شتران و گوسفندان خود از آن چاه به‌خاطر داشتن آب فراوان استفاده می‌کرده‌اند و این فراوانی آب منجر شد تصمیم به کشاورزی نیز بگیرند و بدین‌گونه سنگ‌بنای روستای چوپانان در ۱۸۰کیلومتری شرق نایین و ۹۰کیلومتری شرق انارک گذاشته شد.جالب است بدانید که از همان ابتدا بافت این روستا به‌طوری مهندسی شده است که هیچ‌گونه کوچه بن‌بستی در آن نخواهید دید و شما می‌توانید انتهای آبادی را در غرب یا شرق از هر کوچه ببینید و از نمای بالا مانند یک صفحه شطرنج تجلی می‌شود.این روستا به‌خاطر اینکه یک منطقه کویری است زمستان‌های بسیار سرد و تابستان‌های بسیار گرمی را تجربه می‌کند. باد و باران در فصل بهار و زمستان به قدری در این روستا شدید است که از طریق آن آب کشاورزی روستا تامین می‌شود.زمانی که وارد این روستای منحصربه‌فرد می‌شوید نخلستان‌های حاضر در آن چشم‌های شما را به خود خیره می‌کند و البته وجود بوته‌هایی در این روستا منجر شده این منطقه شبیه به یک منطقه جنگلی باشد، چراکه اخیرا اداره منابع طبیعی و جنگلبانی به سبب تثبیت شن‌های روان حوالی روستا اقدام به کاشت بوته‌های تاق کرده است.وجود زمین‌های کشاورزی، طبیعت کویری، خدمات زیرساختی و دامداری در حاشیه این روستا باعث می‌شود زیرساخت‌های گردشگری افزایش یافته و این روستا به‌عنوان مقصد گردشگری پرطرفدار شناخته شود.لهجه چوپونی عنوان لهجه مردم روستای چوپانان است، بالای ۹۴درصد از واژگان این لهجه با فارسی مشترک است. در روستاهای اطراف همچون مهرجان، گرمه، ایراج و رباط پشت بادام این لهجه وجود داشته و از لحاظ لحن و غنای واژگان شباهت زیادی به لهجه محلی شیراز دارد.
زادآوری جدید در پناهگاه حیات‌وحش عباس‌آباد نشان‌دهنده پتانسیل بالای منطقه و همچنین اکوسیستم سالم و امنیت بیشتر آن است. شاید بتوان گفت از این پس عباس‌آباد یکی از بهترین زیستگاه‌های پلنگ ایرانی در کشور محسوب شود که در این اتفاق تلاش مسئولان و محیط‌بانان عباس‌آباد به‌وضوح قابل لمس است و مهم‌تر از همه فرهنگ بالای مردم نیز نقش بسزایی در این امتیاز بزرگ دارد.بخش عمده فعالیت‌های اهالی روستای چوپانان به دامداری و کشاورزی اختصاص دارد، از محصولات کشاورزی این روستا می‌توان به زردآلو، انار، صیفی‌کاری، گندم، سیر، یونجه و انار اشاره کرد. هندوانه‌های ابوجهل نیز از آن دسته گیاهان خودرو در این منطقه است که بهترین درمان برای بیماری دیابت محسوب می‌شود.ازجمله جاذبه‌های گردشگری روستای چوپانان می‌توان به قلعه کبودان، مسجد جامع چوپانان، ریگ جن، حوزه ابریشم، کشکی، حوض شیخ حسن، برجک‌های بادشکن دشت، حوض حاج مدرحیم، کاروانسرای مشجری، هِجَرگ، صُوَر، چشمه‌سارهای گراز، کرسم و کاروانسرای عباسی عباس‌آباد اشاره کرد. یکی از جذابیت‌های این روستا قرارگیری آن روی ارتفاع بوده و همچنین خاک قرمزرنگی که در ساخت خانه‌ها به‌کار رفته جذابیتی دوچندان به این روستا بخشیده است.آرامش مرموزی در بیابان حاکم است، در یک غروب رویایی و زیبای خورشید دراز کشیدن روی شن‌های گرم بیابان یک حس آرامش بسیار زیبا و وصف‌ناپذیر به شما می‌دهد؛ به‌طوری‌که شاید هرگز نتوانید در یک مکان دیگر آن را تجربه کنید.

کویر ریگ جن یکی از اسرارآمیزترین مناطق ایران و جهان است. این کویر به دلیل شرایط خاص جغرافیایی، زمین‌شناسی، و نبود آب، یکی از سخت گذرترین نقاط ایران به شمار می‌رود و بسیاری این منطقه را با افسانه‌ها، حوادث غیرقابل توضیح و سکوت مرگبار آن می‌شناسند.

همشهری آنلاین - مجید جباری: «ریگ جن» یکی از مخوف‌ترین و رمزآلودترین مناطق کویری ایران است. این کویر که به مثلث برمودای ایران هم معروف شده در جنوب غربی دشت کویر و غرب استان سمنان قرار دارد. بسیاری این منطقه را با افسانه‌ها، حوادث غیرقابل توضیح و سکوت مرگبار آن می‌شناسند، اما کویر ریگ جن، با وجود افسانه‌ها و شایعات، یکی از زیباترین و شگفت‌انگیزترین مناطق ایران است. خطرات طبیعی آن واقعی و پدیده‌های مرموز آن توضیح علمی دارند.

افسانه‌های محلی درباره «ریگ جن»

ماجراجویان و بومیان محلی معتقدند این منطقه دارای نیروهای ناشناخته است که باعث ناپدیدشدن کاروان‌ها و حیوانات شده است. افسانه‌های زیادی درباره ریگ جن وجود دارد. برخی می‌گویند افرادی که وارد این منطقه می‌شوند، ناپدید شده و هرگز باز نمی‌گردند. ردپاها ناگهان ناپدید می‌شوند و گویی، افراد درون زمین فرورفته‌اند. برخی هم می‌گویند، شب‌ها صداهای عجیب و نورهای ناشناخته دیده شده است. در گذشته، بومیان از ورود به این منطقه هراس داشتند و آن را محل زندگی «اجنه و ارواح» می‌دانستند. شکل مثلثی ریگ جن و خطراتی که سفر به آن دارد باعث شده است تا به این کویر لقب مثلث برمودا بدهند.

اسرار ناشناخته‌ترین کویر ایران

باتلاق‌های نمکی: یکی از مهم‌ترین خطرات این منطقه، باتلاق‌های نمکی هستند. به‌دلیل تبخیر بالای آب و نشست زمین، سطح ظاهرا خشک به‌نظر می‌رسد، اما در واقع زیر سطح آن گل و لای چسبناکی وجود دارد که ممکن است وسایل نقلیه یا حتی انسان را در خود فرو ببرد.

شن‌های روان: وزش بادهای شدید باعث حرکت مداوم شن‌های روان می‌شود. این امر می‌تواند باعث دفن‌شدن ردپاها، وسایل و حتی حیوانات در طول چند ساعت شود. به همین دلیل برخی افراد پس از بازگشت از کویر گزارش داده‌اند که «ردپایشان ناپدید شده» یا «وسایلشان به‌طور مرموزی دفن شده است.»

پدیده‌های نوری و صوتی: برخی از پدیده‌های نوری مشاهده ‌شده ناشی از بازتاب نور خورشید از کریستال‌های نمک است. همچنین، صداهای عجیب نتیجه جابه‌جایی ماسه‌ها و جریان‌های باد است.

حیات در این منطقه وجود ندارد

کویر زیبای ریگ جن یک دشت فرسایش یافته است که تمام مواد فرسایشی و رسوبات آن از دامنه‌های البرز منشأ دارند. این کویر محل زندگی تپه‌های هرمی ماسه‌ای، باتلاق‌های متعدد نمکی و رسوبات است که هیچ علائم حیاتی در آنها دیده نمی‌شود. پوشش گیاهی در این کویر وجود ندارد و به همین دلیل شن‌ها مدام در حال حرکت بوده و ظاهر کویر را به سرعت تغییر می‌دهند.کویر ریگ جن ۳ هزار و ۸۰۰ کیلومتر مربع وسعت دارد و سومین ریگزار بزرگ ایران است. این منطقه کویری اسرار آمیز در جنوب سمنان، مجاورت شهرستان‌های گرمسار، انارک و جندق واقع شده است.

چه کسی ریگ‌جن را فتح کرد؟

«سون هندرس هدین» کویرنورد سوئدی در زمان ناصرالدین شاه به ایران آمد و به کویر مرکزی ایران سفرکرد. او در سال۱۹۰۰ اطلاعاتی درباره ریگ جن ثبت و جمع‌آوری کرد و کوشیداز ریگ جن عبور کند، اما موفق نشد. ۳۰ سال بعد «گابریل آلفونس» جغرافی‌دان اتریشی سعی کرد تلاش‌های هدین را برای عبور از ریگ جن به سرانجام برساند اما او هم نتوانست راهی به این جغرافیای ناشناخته و وهم انگیز باز کند.سرانجام در سال ۱۹۹۷ ۱۹۹۷ منصور عطاردی، معاون منابع طبیعی محیط‌زیست استان تهران همراه میران‌زاده، رئیس وقت پارک ملی کویر و گروه همراه ریگ جن را فتح کردند. سپس در سال ۲۰۰۶ علی پارسا نیز همراه ۳کویرنورد دیگر پس از ۸بار اقدام به سفر به این ناحیه از جنوب وارد کویر شده و تا مرکز آن را طی کردند. پس از این تلاش‌ها سرانجام پای کویرنوردان و طبیعت گردها به این منطقه اسرار آمیز باز شد.

مادر به گزارش پایگاه خبری صدای نایین، ویژگی‌های جغرافیایی و اقلیمی که در بیابان ایجاد شده، این مناطق را به یک اکوسیستم پایدار روی کره زمین مبدل ساخته است، ماسه‌های روان، اقلیم متنوع، نوع زندگی گیاهی و جانوری، آرامش، افق دیدی که در بیابان‌ها وجود دارد و شرایط آب‌وهوایی متغیر، سبب شده که کویر و بیابان به جاذبه‌ای گردشگری تبدیل شود.

از بیابان‌ها و کویرهای مشهور ایران در این زمینه می‌توان به بیابان لوت، مرنجاب، بشرویه، کویر مصر و ریگ جن اشاره کرد، در ۳۰ کیلومتری شمال غرب انارک نایین، روستایی واقع شده است که از آنجا سفر به کویر شگفت‌انگیز و پرماجرای ریگ جن را می‌توانید شروع کنید.

عشین یا اشین یکی از روستاهای حاشیه کویری در شمال شرقی استان اصفهان است که در مسیر جهانگردان کویری قرار گرفته‌ است، آلفونس گابریل در سال ۱۹۳۴ میلادی در سفر به کویرهای ایران اقامت کوتاهی در این روستا داشته و آن را در کتاب «عبور از صحاری ایران » توصیف کرده‌ که تصویر عشین نیز بر این کتاب چاپ شده است.

محمود مدنیان، رئیس اداره میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری شهرستان نایین در گفت‌وگو با خبرنگار فارس اظهار کرد: موقعیت خیلی خاص روستای عشین که در مرز بین منطقه نیمه کوهستانی و دشت کویر قرار گرفته، بافت تاریخی، حمام، قلعه و کاروانسرای تاریخی روستا از جذابیت‌های گردشگری منحصر به فرد عشین است.

وی افزود: خانه‌های روستا به صورت اتاق به اتاق بوده و با دیوارهای سنگی و طاق گنبدی بنا شده‌اند که معمولاً هیچ پنجره‌ای ندارند و نور به طور کاملاً مستقیم از سوراخ‌های ریزی که در دیوارها و سقف قرار دارد، به داخل خانه تابیده می‌شود.

مدنیان تصریح کرد: مهم‌ترین ویژگی عشین که باعث شده گردشگران این روستا را برای سفر انتخاب کنند، نبود برق و گاز و تلفن در روستاست که آن را به یک منطقه بکر و دست نخورده تبدیل کرده است.

رئیس اداره میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری نایین با اشاره به اینکه در این روستا دو بوم‌گردی بنا شده است، گفت: پیاده‌روی، شترسواری، آفتاب‌درمانی، ماسه‌درمانی، موتورسواری، رالی در بیابان، تماشای چشم‌اندازهای بیابان، نجوم و رصد آسمان کویر در شب، از جمله فعالیت‌های حوزه طبیعت‌گردی این روستاست.

وی ادامه داد: آب آشامیدنی روستا از چشمه‌های زیاد در اطرافش تأمین می‌شود که عشین نیز به معنای سرزمین آب‌های جاری است.

اگرچه نبود امکانات مدرن، شرایط زندگی سنتی را در عشین به وجود آورده و برای مسافران خصوصاً گردشگران خارجی، جذابیت خاصی دارد اما برای زندگی دائمی اهالی روستا سختی‌هایی به همراه داشته است که منجر به مهاجرت همه ساکنین روستا به شهرهای اطراف شده است اما در این میان، مادر ۸۵ ساله این روستا، نتوانسته عشین را در میان دشت کویر تنها رها کند و بوی خوش زندگی بکر و ساده روستایی را در بیابانی‌ترین نقطه شرقی استان، حفظ کرده است.

مریم میرزایی عشینی مادر شهید سید محمد هاشمی انارکی و معروف به زهرا خانم، سال‌های زیادی است که تنها ساکن خوش نشین این روستاست، او در عشین چشم گشوده، قد کشیده، ازدواج کرده و ۵ فرزندش را همینجا به دنیا آورده و از همین روستا پسر ۲۲ ساله‌اش را برای حفظ کشورش راهی جبهه‌ها کرده است و به قول خودش، دوست ندارد این همه خاطرات خوش را در دل کویر رها کند و باقی عمر را در جای دیگر بگذارند.

زهرا خانم با کشاورزی، دامداری و میزبانی از گردشگران خود را در این روستا سرگرم کرده و با همت و تلاش توانسته این روستا با قدمت ۲ هزار ساله را همچنان سرپا نگهدارد.

زهرا خانم به خبرنگار فارس می‌گوید: در روستای عشین من هستم و خدای بزرگ و این خانه‌ها و تا دلت بخواهد بیابان دیده می‌شود.

وی ادامه می‌دهد: نمی‌شود همه به دنبال زندگی شهری برویم، باید کسی باشد که در این صحراها کشاورزی و دامداری کند تا خوراک مردم فراهم شود، هرکسی باید به سهم خودش با این زمین بجنگد و برای زندگی تلاش کند.

زهرا خانم با بیان اینکه زندگی در عشین سختی‌های خودش را دارد و من با این شرایط ساخته‌ام، می‌گوید: پسرم سعی کرده است شرایط خوبی را برای گردشگرانی که برای دیدن جذابیت‌های روستا می‌آیند، فراهم کند اما جاده روستا بسیار نامناسب است و سال‌های زیادی است که مسؤولان به آن رسیدگی نمی‌کنند.

به گفته زهرا خانم، زمانی در کودکی‌اش ۱۸ شبانه روز باران بی‌وقفه می‌بارد که منجر به تخریب تمام منزل و مهاجرت همه اهالی روستا می‌شود اما بعد از مدتی تعدادی از روستاییان به عشین برگشته و روستا دوباره رونق می‌گیرد، هم اکنون نیز اگر مسؤولان توجه بیشتری به این ظرفیت عظیم گردشگری، دامداری و کشاورزی شهرستان نایین داشته باشند و مشکلات عشین را برطرف نمایند، قطعاً زمینه مهاجرت جوانان فراهم شده و خانه‌های این روستا دوباره همچون گذشته پرجمعیت خواهد شد. 

 کد نوشته: ۱۴۲۲۵ - ۲۷ آذر ۱۴۰۳