انارک، تبعيدگاهي براي گردشگران در حاشيه كوير

شهر سرخ فام قبلا تبعيدگاه زندانيان سياسی بود٬ جایی در حاشيه کویر مرکزی ایران که تابستانها دمای هوا آن به بالای 50 درجه می رسد٬ حالا این تبعيدگاه محل تفرج گردشگران شده است.
انارک همان تبعيدگاهی است که زندانيان سياسی در زمان رژیم پهلوی٬ روزگار خود را در آن سپری می کردند. شهری با تابستانهای طولانی و هوایی گرم و خشک که ميزان بارندگی در آن بسيار کم و شدت تبخيرش فراوان است٬ به همين خاطر انارک تبعيدگاه بود.
انارک به معنای انار کوچک است و در گذشته دور به آن نارسينه می گفتند٬ به معنی اناری در سينه کوه.
به گزارش خبرنگار گردشگری ایسنا٬ برای رفتن به انارک باید اصفهان و بعد نائين را پشت سر گذاشت. راه دسترسی٬ جاده ترانزیتی "طریق الرضا" است. حدود 72 کيلومتر در شرق نائين این شهر را که هنوز بافت سنتی و روستایی خود را با بادگيرهای کویری حفظ کرده میتوان درحاشيه جاده یافت. از بس که در این مسير آبادی وجود ندارد٬ شهر با برج و باروهایش در چهار سمت٬ خيلی خوب به چشم می آید. برجهایی که بر اثر سالها بی توجهی درحال تخریب است.
انارِک امروز هيچ شباهتی به تبعيدگاه دیروز ندارد٬ بخش هایی از خيابان سنگفرش شده و خانه ها به شکل قدیمی نماکاری شده اند٬ رباط قدیمی شهر٬ اقامتگاه بومگردی شده و عده ای از ساکنان محلی تحت تاثير رفت و آمد گردشگران٬ خانه هایشان را به مهمانخانه تبدیل کرده اند. بيرون شهر سرویس بهداشتی و استراحتگاه های موقتی ساخته شده تا دستکم گردشگراِن گذری٬ درنگی در حاشيه جاده داشته باشند و به برج مقابل نظری بياندازند٬ شاید هوس کردند یک شب را در همان شهر بگذرانند.
با این وجود٬ انارک حدود پنج دهه پيش تاریخ دیگری داشت. در زمان پهلوی شخصيت هایی چون آیت الله مرتضی پسندیده٬ برادر امام خمينی (ره)٬ آیت الله مکارم شيرازی٬ آیت الله حاج شيخ محمدصادق صادقی گيوی معروف به خلخالی٬ آیت الله حبيبالله طاهری گرگانی امام جمعه گرگان٬ آیت الله سيدمحمد صادق روحانی٬ حجت الاسلام والمسلمين سيدهادی خسروشاهی و حجت الاسلام والمسلمين محمدصادق کرباسچی تهرانی دوران تبعيد خود را در این شهر سپری کردند و ظاهرا بيشتر آنها در فواصل مختلف در یک خانه سکونت داشتند. انارک٬ آن زمان در حاشيه ی خلوت کویر بيشتر شبيه یک سراب بود تا پاتوق گردشگران.
آیت الله مکارم شيرازی بخشی از تجربه دوران تبعيد خود را در انارک اینطور روایت کرده است: «در اطراف این شهر محروم٬ معادن گرانبها از جمله معدن طلا و حتی اورانيوم نيز وجود دارد٬ ولی هرگز سهمی از آنها به مردم نمی رسد٬ و از همه مهمتر در 30 کيلومتری شهر (وسط جاده انارک نایين) یک پایگاه عظيم نيروی هوایی در کنار جاده قرار گرفته که موشکهای نيرومند زمين به هوا دور تا دور آن را محاصره کرده بود و با هزینه هنگفتی اداره می شد و تنها آبادی وسط راه٬ همين است و بس.»
سکونت در انارک اختياری و گاه اجباری بوده است. دور بودن شهر از مرکز قدرت راه مهاجرت را برای انسانهای آرامش طلب باز کرده است٬ عاملی که در گذشته آن را محلی مناسب برای تبعيد کرده بود و امروز٬ مقصدی دلچسب برای گردشگران کرده است.
انارک که در حاشيه دشت کویر قرار گرفته٬ از شمال به کویر نمک٬ از شرق به شمال کویر لوت٬ از جنوب به اردکان یزد و از غرب رباط انارک که اکنون اقامتگاه گردشگری شده به شهرهای اصفهان و اردستان منتهی می شود. در واقع این شهر یکی از دروازه های ورود به کویر ایران است.
شهر قدیمی است٬ اما سندی در تایيد آن وجود ندارد. برخی معتقدند انارک از زمان ساسانيان بنا شده که نسبت دادن معدن نقره ی "نخلک" را سندی برای این ادعا میدانند. برخی هم گفته اند بنای اولين خشت این شهر در زمان شاه عباس اول گذاشته شد. با این حال از آن تاریخ دراز٬ فقط قلعه و حصاری به جا مانده که بودجه ی آن به دستور اميرکبير برای در امان ماندن از دستبردهای راهزنان٬ تامين شد.
مسجد قدیمی هم در شهر وجود داشته به اسم حاج محمدرضا که می گفتند قدمت محراب آن به سال 1181 هجری قمری٬ یعنی 556 سال پيش میرسيد. در سال 1360 مرمت ناآگاهانه مسجد٬ تاریخ محراب را نابود کرد. کنار مسجد حاج محمدرضا یک حمام عمومی هم وجود دارد که موزه ميراث فرهنگی شده است. کمی بالاتر با گذر از بخش طبقاتی شهر می توان حسينيه قدیمی انارک را هم دید. با وجود چنين آثاری٬ اما بيشتر گردشگران ترجيح می دهند راه قلعه را پيش بگيرند تا یک لَنداسکيپ از تبعيدگاه سرخ با بادگيرهای برافراشته داشته باشند.
(کد خبر: 95021206598 ۰۷:۵۲ ­ ۱۳۹۵ اردیبهشت ۱۲ یکشنبه)