گردشگرانی که سر از زیر زمین در می آورند!

توریسم آنلاین: گردشگری معدن شکلی از گردشگری است که سوژه‌های جدیدی برای کشف و لذت بردن در اختیار گردشگر خاص خود قرار می‌دهد. 

در سالهای اخیر، محصولات گردشگری جدید به‌طور چشمگیری گسترش پیدا کرده‌اند و معادن متروکه اکنون در میان بزرگ‌ترین جاذبه‌های گردشگری جهان به چشم می‌خورند.

شاید دلیل آن میل انسان به مدیریت و کنار آمدن با چیزی است که بسته و غیر فعال است ودر دوران پویایی گردشگری، پیدا کردن جاذبه‌های جدید برای گردشگرانی است که تشنه کشف مقاصد جدید و دست‌نخورده هستند.

معادن پدیده‌هایی تکرار ناپذیرند که یک بار به وجود آمده‌اند و یگانگی آنها در این است که با وجود پراکندگی در تمام کشورها و قاره‌ها، هنوز کمیاب و نادر هستند.

امکان استخراج از معادن نادر، برای هر کشوری یک دارایی ارزشمند  است. بعضی از معادن که به معدن‌های مقدس معروف هستند بخش مهمی از گردشگری معدن را تشکیل می‌دهند. گاهی اوقات بازدیدگنندگان نه تنها مخاطب ارزش‌های شناخته شده یک معدن و صنعت هستند بلکه بیش از هر چیز تحت تاثیر بُعد معنوی آن قرار گرفته و معدن را به چشم یک زیارتگاه و مکان مقدس نگاه می‌کنند.

 

تحلیل گردشگری معدن براساس تئوری‌های هنینگ

همانطور که گفتیم گردشگری معدن شکلی از گردشگری است که سوژه‌های جدیدی برای کشف و لذت بردن در اختیار گردشگر خاص خود قرار می‌دهد. کریستف هنینگ جامعه‌شناس آلمانی تئوری‌هایی برای گردشگری تعریف کرده است؛ از دید جامعه‌شناسی برای گردشگری که به تماشای معدن‌ها می‌رود تماشای معدن می‌تواند ابعاد مختلفی داشته باشد. از تئوری‌های هنینگ می‌توان برای ترویج گردشگری معدن استفاده کرد:

     نظریه فرار: معادن عتیقه بهترین مکان‌ها برای فرار از مشکلات روزمره و نادیده گرفتن آنها است. بازدید از معادن عتیقه یا آنتیک فرصتی است برای تغییر محیط و سبک زندگی.

    نظریه بازآفرینی: بعضی از اشکال گردشگری معدن شرایطی فوق‌العاده برای به دست آوردن آرامش و احیای قدرت جسم و روح فراهم می‌کند.

    نظریه غرایز: هر معدن می‌تواند مکانی بی‌نظیر برای تخلیه خواسته‌های اولیه انسان مثل نیاز به سفر یا اکتشاف باشد.

   نظریه اصلاح‌طلبانه: این نظریه فعالیت گردشگری در معادن عتیقه را تقلیدی از الگوهای محبوب رفتاری، توجه به مُد روز یا مصرف‌گرایی با هدف خودنمایی می‌داند.

    نظریه زیارت: این نظریه مفهوم زائر و گردشگر را مساوی می‌داند و براساس این نظریه، مقاصد گردشگری از جمله معادن عتیقه را می‌توان با اماکن مذهبی مقایسه کرد.

نظریه دنیاهای خیالی: طرفداران نظریه دنیاهای خیالی، تلاش می‌کنند درباره کلیشه‌ها و تصورات غلطی که از کار در معدن، عملیات ویژه آن و شرایط ایمنی معدن وجود دارد شفاف‌سازی کند.

گردشگری معدن در ایران

در ایران معادن متعدد متروکه‌ای وجود دارند که با بهره‌گیری از آن‌ها می‌توان با ایجاد مناطق گردشگری در راستای توسعه پایدار، به اشتغال‌زایی و کاهش فقر به‌ویژه در مناطق دور افتاده‌تر کشور کمک کرد. به طور مثال، معدن سنگ داش‌کسن در استان زنجان که در ابتدای قرن هشتم هجری فعال بوده و معماران دربار ایلخانی از سنگ خوش‌تراش آن برای ساخت ارگ و گنبد سلطانیه استفاده کرده‌اند. همچنین در نزدیکی معدن داش‌کسن، معبدی با همین نام وجود دارد که در صورت انجام مرمت‌های لازم در محوطه،‌ این معدن تاریخی می‌تواند تبدیل به یک قطب گردشگری شود.

وجود معادن متعدد در ایران از جمع معادن متروکه و معادن فعال مس، طلا، آهن، سنگ‌های ساختمانی، گهرسنگ‌ها، سرب و روی در صورت بهره‌برداری اصولی در راستای ترویج صنعت گردشگری، می‌توانند به مناطق ارزشمندی برای بازدید گردشگران تبدیل شود.

معدن پتاس‌خور و بیابانک

معدن پتاس خور و بیابانک نمونه‌ای عالی از کاربری معادن با هدف گردشگری است. دهکده نمکی خور در استان اصفهان قرار گرفته و یکی از مقصدهای ژئوتوریسمی کشور در حوزه گردشگری معدنی به شمار می‌رود.

در این دهکده زیر ساخت‌های اقامتی، استخر شنا و حمام نمکی، آبشار نمکی در کنار پدیده‌های طبیعی مانند آسمان زیبای کویر و اجرای برنامه‌های رصد آسمان شب، کویرنوردی و بازدید از رمل‌ها و تپه‌های ماسه‌ای برای گردشگران فراهم شده و معدن پتاس خور و بیابانک را به یکی از بهترین جاذبه‌های گردشگری در نواحی مرکزی کشور تبدیل کرده است.

 

معادن سرب و روی در نخلک انارک

یکی دیگر از فرصت‌های گردشگری معدنی در ایران، مجموعه معادن سرب و روی در بخش انارک شهرستان نائین است که با شروع فعالیت از سال ۱۳۸۹ فرصتی مناسب برای ترویج فعالیت‌های ژئوتوریسمی در کشور به‌وجود آورده‌اند.

این معادن از ‌لحاظ قدمت، میراث تاریخی ایران به شمار می‌روند چرا که سابقه حفاری و استخراج در این معادن به ۲۰۰۰ سال قبل می‌رسد و تکنیک‌ها و ابزار حفاری دوران باستان ایران، خود می‌تواند جذابیتی برای بازدید از این معادن باشد.

روز صنعت و معدن و گردشگری معدن

دهم تیر ماه بر اساس مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی روز صنعت و معدن نامیده شده است. اختصاص این روز فرصت مناسبی است که به مهم‌ترین موتور محرکه اقتصاد یعنی بخش صنعت و معدن نگاهی اندیشمندانه شود چرا که این بخش به عنوان عامل مولد اشتغال پایدار در افزایش تولید ناخالص ملی و در آمد سرانه نقش بسزایی دارد.
(توریسم آنلاین - 10 تیر 1402)