انارک نیوز: امروز سه شنبه 11 دی ماه 97، حرکت زیبا و فراموش ناشدنی آسفالت محوطه دبیرستان شهید مطهری انارک با کمک دانش آموزان انجام شد. 
با تلاش جناب آقای  مهندس تاجمیری بخشدار محترم انارک، آسفالت مورد نیاز تهیه و عملیات  آسفالت ریزی توسط نیرو های خدوم شهرداری انارک صورت گرفت. همکاری دانش آموزان با شهرداری و پیگیری های مکرر جناب آقای فاطمی مدیر دبیرستان شهید مطهری انارک قابل تقدیر می باشد. 
قابل ذکر است که زیر سازی محوطه دبیرستان شهید مطهری انارک دیروز انجام گرفت و امروز آسفالت شد. 
انارک نیوز  تبریک و تشکر ویژه خود را خدمت بخشدار، شهردار، نیروهای خدوم شهرداری همچنین مدیر دبیرستان و دانش آموزان آن تقدیم می دارد و امید است این همکاری و حرکات خداپسندانه و در جهت رفاه مردم ادامه یابد.

انارک نیوز: گونه های متنوع پستاندار پرنده و خزنده شناسايی شده است
در سال 1378 با تاسیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان نایین، گشت و کنترل سیاری منطقه عباس آباد فعال شد. سپس در سال 1383 در قالب منطقه شکار ممنوع به تصویب رسید. با توجه به وجود پتانسیل‌های فراوان در این منطقه از نظـــر تنــوع گونه‌های گیاهی، حیات‌وحش جانوری و زیستگاه‌های منحصربه فرد، زمینه ارتقای سطح حفاظتی آن مورد پیگیری جدی قرار گرفت و در سال 1389 با وسعت 305 هزار هکتار در‌قالب «پناهگاه حیات‌وحش عباس آباد» معرفی شد. این منطقه در شرق استان اصفهان و در حوزه شهرستان‌های نایین و خور و بیابانک واقع شده است. مرز غربی این منطقه از کیلومتر 90 جاده نایین- چوپانان آغاز و به سمت شرق ادامه‌ یافته و تا کلوت دوشاخ بیاضه کشیده می‌شود.
«پناهگاه حیات وحش عباس آباد مشتمل بر دشت‌ها و‌سلسله كوه‌های به هم پیوسته ای است و زیستگاهی بكر و دست نخورده‌ را در قلب كویر برای انواع گونه‌های گیاهی و جانوری فراهم کرده است. همچنین شامل رشته کوه عظیم مرکزی به طول تقریبی131 کیلومتر است که از غرب به شرق کشیده شده و دشت‌های پهناور پیرامون آن قرار دارد. بدین ترتیب مجموعه‌ای از شرایط متنوع توپوگرافی، اقلیمی و ادافیكی شامل كوه ها، تپه ماهورها، دشت ها، شكستگی ها، مسیل ها و رودخانه‌ها همراه با پوشش گیاهی غنی و شرایط متغیر محیطی، چشم‌انداز‌های زیبایی را ایجاد کرده كه هر كدام از این عرصه‌ها، بهترین زیستگاه ها برای حیوانات وحشی محسوب می‌شوند.» اینها بخشی از سخنان مریم امیدی کارشناس ارشد محیط زیست است که در گفت و گو با‌اصفهان زیبا بیان می کند.او می گوید: اقلیم منطقه عباس آباد گرم و خشک با دوره طولانی است. میانگین بارندگی منطقه 114 میلی متر و‌به دلیل گرما و خشکی هوا تبخیر و تعرق نسبت به بارش سالانه بسیار بالاست. البته به دلیل گستردگی منطقه و وجود نواحی کوهستانی و دشتی، میزان بارش در کل منطقه متغیر است. امیدی که با این منطقه آشنایی کامل دارد، بیان می کند: منابع آبی عمده در این منطقه شامل رودخانه‌های فصلی، سنگاب‌ها، چشمه‌ها و آب انبارها هستند.  مهم ترین آنها چشمه‌هایی هستند که تعدادی دائمی‌و برخی نیز به طور موقت دارای آب هستند.  تاکنون 124 چشمه دائمی‌در منطقه شناسایی شده که در‌راستای استفاده بهینه از این منابع آبی برای حیات‌وحش به ویژه در فصل گرم سال تعدادی حوضچه، آبشخور و آب‌انبار بتنی نیز در منطقه احداث شده است.
پوشش گیاهی: به گفته امیدی، در منطقه عباس آباد به طور عمده جوامع گیاهی خاص نواحی کویری، بیابانی و نیمه بیابانی، خاک‌های شور و جوامع گیاهی، استپی وکوهستانی پراکنش دارند. تاکنون بیش از 153 گونه گیاهی در سطح منطقه شناسایی شده و گونه‌های شاخص این منطقه درمنه، گز و تاغ  است. این منطقه یكی از با ارزش‌ترین زیستگاه‌های یوزپلنگ آســـیــایــی و در واقــــع بهشـــت گربه‌سانان محسوب می‌شود. همچنین تا كنون 30 گونه پستاندار، 71 گونه پرنده و 23 گونه خزنده شناسایی شده که از مهم ترین گونه‌های جانوری این منطقه می‌توان یوزپلنگ آسیایی، پلنگ، جبیر، كاراكال، گربه شنی، شاه‌روباه، هوبره و زاغ بور را نام برد.
مشکلات و چالش ها: این کارشناس محیط زیست تصریح می کند: فقدان تشکیلات حفاظتی تا سال 1378 در شهرستان نائین، دور دست بودن منطقه نسبت به استان و‌همچنین تردد قاچاقچیان در دهه های گذشته موجب ناشناخته و آزاد بودن منطقه شده بود. به علت آزاد بون منطقه، شکار غیرمجاز به صورت بی‌رویه انجام می شد. او ادامه می دهد: در گذشته پروانه های شکار زیادی برای منطقه صادر می شد که در بسیاری از موارد با‌عدم رعایت قوانین و مقررات شکار و صید از سوی شکارچیان همراه بود. این عوامل موجب به هم خوردن شرایط طبیعی منطقه و در نتیجه کاهش جمعیت بسیاری از گونه‌های حیات وحش شده است. به صورتی که گونه با ارزش گورخر که زمانی در کفه پشتکوه به فراوانی وجود داشته دیگر دیده نشده است. آهو و جبیر نیز به علت دشتزی بودن و آسیب پذیری زیاد به شدت تقلیل یافته است. با این حال شرایط به طور کامل بکر منطقه، یکپارچگی و‌گستردگی ارتفاعات و دشت ها، صعب العبور بودن بسیاری از نقاط زیستگاهی و همچنین ارتباط کامل منطقه با زیستگاه های مجاور و سهولت جابه‌جایی حیات وحش از عوامل عمده بقای گونه های جانوری منطقه بوده است. به بیان این کارشناس محیط زیست، دایر شدن اداره حفاظت محیط زیست در شهرستان نائین از‌سال 1378، انتخاب منطقه در قالب منطقه شکار ممنوع و سپس ارتقای آن در قالب پناهگاه حیات وحش و برقراری گشت و کنترل در منطقه بیش از‌گذشته موجب احیای نسبی برخی از جمعیت‌های حیات‌وحش در منطقه شده است به طوری که اکنون فراوانی سمداران و وجود طیف متنوعی از‌گوشتخواران مبین شرایط به نـــســبــت مناسب منطقه برای حیات‌وحش است. با این حال بروز مسئله خشکسالی طی سال های اخیر که در بیشتر مناطق استان تبعاتی را به دنبال داشته در عباس آباد نیز تاثیرات سوء و نامطلوبی را بر پوشش گیاهی منطقه و‌به دنبال آن بر‌حیات وحش جانوری آن وارد ساخته‌است و اکنون با آبرسانی سیار در برخی قسمت‌های منطقه سعی در‌تامین منابع آبی مورد نیاز حیات‌وحش‌می‌شود.
(اصفهان ریبا - ۱۰ دی ۱۳۹۷ -  شماره 3379)

انارک نیوز: از شنیده ها چنین بر می آید که انارک در حال حاضر شهردار ندارد و آقای نقوی سرپرست شهرداری می باشد. 
نقوی حدود یک سال پیش، با فراز و نشیب زیاد پس از مدتها به عنوان شهردار انارک انتخاب و به گفته ای به دلیل اختلاف در میان شورا منصوب گردید. از همان ابتدا تا چند ماه پیش عکس ها و خبرهای بسیاری از ایشان منتشر و پخش می شد که کم سابقه بود. تا اینکه خبری مبنی بر انتخاب ایشان به عنوان شهردار چادگان رسید که به دلایلی از قبول آن خودداری نمود. در همان زمان یکی از اعضای شهر انارک می گفت: ایشان خودش مایل به شهردای چادگان نبوده و بدون اجازه اش انتخاب گردیده که جای تأمل داشت.
پس از آن نوبت به شهرداری میبد رسید که پذیرفته و مشخص شد چندی است به عنوان سرپرست شهرداری توسط شورای اسلامی شهر انارک انتخاب گردیده است. مدتی می گذرد که دیگر عکس و خبری از ایشان در رابطه با شهر انارک نمی رسد.
امید است شورای شهر نسبت به انتشار خدمات انجام گرفته در این یک سال اقدام و اگر برنامه کوتاه مدت یا میان مدت مستندی داشته اند نسبت به میزان پیشرفت آن گزارشی ارائه نمایند و انشاءا... نسبت به انتخاب شهردار بعدی به گونه ای اقدام نمایند که مدت خدمتش در انارک درازتر باشد.
در صورت دریافت هرگونه خدمات کاری شهردار اسبق در این مدت و یا رزومه و برنامه کاری شهردار جدید، در اختیار خوانندگان گرانقدر قرار می گیرد.

عضو مجلس خبرگان رهبری با بیان اینکه آیت‌الله طاهری گرگانی از روحانیون پیشرو در مبارزات انقلابی علیه رژیم طاغوت در منطقه مازندران و گرگان بود، گفت: این عالم بزرگ، مومنانه و مخلصانه برای پیروزی انقلاب کار می‌کرد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از گرگان، آیت‌الله علی معلمی ظهر امروز در نخستین همایش « حبیب انقلاب اسلامی»، گرامیداشت مرحوم آیت‎الله سیدحبیب‌الله طاهری گرگانی ( نماینده مردم گلستان در خبرگان رهبری و از روحانیون مبارز و انقلابی مازندران و گرگان) اظهارداشت: انسان عالم باید به آنچه می‌گوید و تبلیغ می‌کند، باور داشته و به آن پایبند باشد تا حرف و عملش در جامعه اثربگذارد. همانطور که ملت ایران امام خمینی (ره) را پذیرفتند چون ایشان به آنچه می‌گفت باور داشت.
وی با اشاره به ویژگی‌های شخصیتی آیت‌الله طاهری گرگانی گفت: هرچند حیات طیبه برای آخرت است اما برخی از مصادیق آن در دنیا نیز نمایان می‌شود. ایمان داشتن و انجام عمل صالح سبب پاک بودن زندگی می‌شود که این عالم بزرگ و مبارز، بسیار ساده‌زیست و زندگی‌اش مصداق حیات پاکیزه بود.
آیت‌الله معلمی افزود: توفیق براطاعت و فرمانبری خداوند، تواضع و فروتنی، قناعت‌پیشگی، تربیت فرزندانی صالح و غیره را می‌توان برخی از ویژگی‌های آیت‌الله طاهری برشمرد.
وی با بیان اینکه آیت‌الله طاهری گرگانی از روحانیون پیشرو در مبارزات انقلابی علیه رژیم طاغوت در منطقه مازندران و گرگان بود، ادامه داد: این عالم بزرگ مومنانه و مخلصانه برای پیروزی انقلاب کار می‌کرد نه اینکه بخواهد کاسب‌کاری کند.
نماینده مردم مازندران در خبرگان رهبری بیان داشت: پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، جامعه روحانیت استان مازندران شکل گرفت و ایشان نیز با انگیزه انقلابی و بسیار مصمم در جلسه‌های آن شرکت می‌کرد.
وی به تبعید آیت‌الله طاهری گرگانی توسط رژیم شاهنشاهی اشاره کرد و گفت: ایشان در جریان مبارزات در مدت کمتر از 6 ماه به 3 شهر یاسوج، انارک و سقز تبعید شدند. این نشان می‌دهد که ساواک از فعالیت‌های انقلابی و تبلیغی مرحوم طاهری نگران بود.
امام جمعه قائم‌شهر با بیان اینکه سازش‌ناپذیری با جریان‌های انحرافی و التقاطی یکی از ویژگی‌های بارز آیت‌الله طاهری بود، افزود: اگر مرحوم طاهری کمترین نرمشی از خود در برابر جریان‌های التقاطی و سیاسیون انحرافی از خود نشان می‌داد، ترور نمی‌شد. پس از ترور آیت‌الله طاهری وقتی در بیمارستان بر بالین ایشان حاضر شدم، تصورم این بود که امکان زنده ماندن ایشان وجود ندارد اما خداوند حیات دوباره به ایشان بخشید تا چند سالی دیگر هم به انقلاب و نظام خدمت کند.
وی بیان داشت: مرحوم آیت‌الله طاهری انسانی وارسته و انقلابی بود که در تدوین قانون اساسی نمایندگی مردم مازندران را برعهده داشت و تا زمان وفاتش نیز عضو مجلس خبرگان رهبری بود.
(۰۸ دی ۱۳۹۷ - ۱۳:۳۱)

*انالله و انا الیه راجعون* 
با اندوه فراوان خبردار شدیم آقای محمد هاجری امروز جمعه 8 مهر ماه 1397 در یزد از میان ما رفت و دیگر آشنایانش نگاه پر از محبت او را نخواهند دید. 
انارک نیوز این مصیبت را به خانواده هاجری و دیگر بستگان تسلیت می گوید، شکیبایی وابستگان و آمرزش شادروان را از درگاه پروردگار مهربان درخواست می نماید.
مراسم خاکسپاری امروز در یزد برگزار می شود.
روحش شاد و یادش گرامی باد.

 انارک نیوز: حکیم شمس الدین محمد بن بهاءالدین حافظ شیرازی، شاعری است که به اندازه سایر حکیمان نامدار تاریخ ادب پارسی، صاحب مقام عالی حکمت و فاتح قله‌های بلند معرفت و کمال انسانی است.پس از گذشت هفت قرن از روزگار حیات مبارک حافظ؛ اوهمچنان زبان ناطق آفتاب و«لسان الشمس» در دولت بیدار زبان و فرهنگ ایران است.

از کران تا به کران؛ شعر او را چنان حشمتی است که در گرانش سحرانگیز و پر رونق ابیاتش، دلهای صاحبدلان فرزانه و ابنای رنج دیده در هر زمانه، همچون حکایت شمع و پروانه،مستانه در مدار آن سرگردان هستند.

سرود مجلست اکنون فلک به رقص آرد

که شعر حافظ شیرین سخن ترانه توست

حکیم در خانه ارباب بی مروّت دهر، مبتلا به دردهای کهن و تکرار شونده تاریخ تمدن انسانی است. استبداد، جنگ، بی عدالتی، فقر، جهل، تحجّر، تزویر و جامه ازرق؛ از جمله فروبستگی‌های کار جهان در دیده ژرف بینو نیک خواهاین مصلح شیرازی است.

او پیش از آنکه به عشق ورزیدن، شهره شهرها باشد، مشهور خوبان در کوی رندان عالم سوز است و هیچ منجّم را یارای شناختن کوکب بخت بلند و شدت جاذبه طالع اشعارمسیحایی و روح انگیزش نیست.

تو خود چه لعبتی ای شهسوار شیرین کار

که توسنی چو فلک، رام تازیانه تو است

در اندرون این مرد خسته دل اما ندای آزادی، فریاد و آرزوی رهایی از دیار محنت آبادو ضرورت حذر از این عروس هزار داماد است که با منادای شکافتن سقف افلاک و در انداختن طرحی نو بر خانه ارباب بی مروّت دهر و اجتماعات انسانی، منظوم گردیده.

حافظ حکیم است؛ زیرا جان مستور در شعر او یک روح تمام عیار سیاسی و آرمانی دارد که از فراز و فرودهای تاریخی و انقلاب زمانه، حافظه کهنه چرخ و اصول بی فتوت فلک را می خواند و تو را از وقایع تلخ و راستین جهان، آگاه می سازد.

ز انقلاب زمانه عجب مدار که چرخ

از این فسانه هزاران هزار دارد یاد

قدح به شرط ادب گیر زان که ترکیبش

ز کاسه سر جمشید و بهمن است و قباد

که آگه است که کاووس و کی کجا رفتند

که واقف است که چون رفت تخت جم بر باد

ز حسرت لب شیرین هنوز می‌بینم

که لاله می‌دمد از خون دیده فرهاد

مگر که لاله بدانست بی‌وفایی دهر

که تا بزاد و بشد جام می ز کف ننهاد

بیا بیا که زمانی ز می خراب شویم

مگر رسیم به گنجی در این خراب آباد

یأس حافظ امّا آمیخته با احساس است و احساس او آمیخته با امید به فرجامی روشن، برای فرداست. در مطمح نظر و بشارت کرشمه لطفش؛ انسان، بلند نظر و شاهبازی سدره نشین است که سزاواری نشیمن در مدینه ای فاضله چون سرای رضوان داردو چون نیک بنگری، از امعان نظر در اندیشه بلند و فلسفه واقعگرایانه نهفته در یکایک غزل‌های خواجه، شهادت و فریاد قدسیان سماوات به گوش جان می آید که دیوان او در بر دارنده همتی است که با نیروی انفاس سحرخیزان درمی آمیزد، بدرقه راه می گردد و تو را به رهایی از بند غم ایّام، رجای واثق می بخشد.

رسید مژده که ایام غم نخواهد ماند

چنان نماند چنین نیز هم نخواهد ماند

کتیبه قرن یازدهم هجری به خط محمد حسن کشمیری

این دیباچه موجز امّا آغازی است بر تصحیح تازه‌ای از دیوان خواجه حافظ شیرازی که همراستا با تصحیح دیوان اشعار شاعر بزرگ و گمنام معاصر او«مولانا درویش ناصر بخارایی» به تدریج توسط نگارنده حقیر این سطور به صورت روزمره در حال انجام است.

بحمد الله و المنه، از آنجا که از دیوان قضا، سعادت یافتن دیوان‌های بسیار کهن و نزدیک به زمان حیات شاعران فوق الذکر را یافته ام و به زودی با پایمردی و مساعی جمیله جوانمردان فرهیخته و نگهبانان میراث مکتوب میهنم؛ نسخ خطی مکتوم و منابع دسته اوّل تازه‌ای که بر جای مانده از گاه باستان است را نیز به سایر منابع ارزشمند قبلی، علاوه می کنم.

لذا عزم آن دارم تا به شکرانه این موهبت، پیش از نشر نهایی و کامل دواوین این هر دو شاعر فوق، تدریجاً بخش‌هایی از نتایج کار پر مشقت خویش را در مجله شریف اطلاعات هفتگی به زینت طبع، آراسته گردانم و به وجهی مستمر؛ هر ماهه مطالب، اشعار و نکاتی ارزنده از آن را که در بر دارنده مطالب تر و تازه و حواشی جذاب تاریخی، فرهنگی و ادبی است، به خوانندگان فرهیخته تقدیم

نمایم.

در خصوص آثار مقدّم و مشهوری چون تصحیح ارزشمند دیوان حافظ که توسط علامه میرزا محمد قزوینی و دکتر قاسم غنی به انجام رسیده و پس از گذشت

دهه‌های مدید،هنوز هم در زمره دیوان‌های کثیرالانتشار ادبی به شمار می آید، بسیاری از بزرگان، از جمله شادروان استاد ملک الشعرای بهار در کنار ذکر محاسن به معایب اساسی آن نیز با نگاهی ژرف و تیز بین نظر کرده و به ضرورت ایجاد یک تصحیح جدید با رعایت اسلوب‌های علمی تأکید وافر فرموده اند.

استاد در مقاله ای با عنوان «شعر‌های دخیل در دیوان حافظ» که در شهریور ۱۳۲۳ در شماره دهم از «مجله آینده» تقریر کردند(همچنین صفحه ۲۸۷ مجلد اول کتاب بهار و ادب فارسی به کوشش محمد گلبن تهران ۱۳۵۳)، با بیان فضولی‌ها و دخالت‌های کاتبین در اشعار بزرگان، ایرادات و اشتباهاتی را در نسخه اساس مصححان مذکور گوشزد کرده اند و ضمن استدلال در باب اشتباه بودن برخی کتابت‌ها و ترجیحات علمای مصحح، می فرمایند:

«و نظیر این موارد[اشتباهات] در کتاب مذکور کم نیست و حق بود که در حواشی همان نسخه، استادان محترم در این ابواب اظهار نظر می فرمودند یا در پایان نسخه، تعلیقاتی دربار نسخه بدل‌ها علاوه می نمودند.»

بعدها مصححان و حافظ پژوهان بزرگ و نام آشنایی چون مرحوم دکتر پرویز ناتل خانلری، زنده یاد جلالی نایینی و دکتر نذیر احمد و در سالیان اخیر استاد بها الدین خرمشاهی، مبادرت به انجام توصیه زنده یاد ملک الشعرای بهار کردند، ولی کتب این بزرگان همچنان دارای نواقص، اشتباهات و رسوخ ابیات و غزلیّاتی از سایر شعرای معاصر یا متقدّم بر حافظ شیرازی است.

تسلط نگارنده این سطور به احوال شاعران بزرگ قرن هشتم هجری همچون خواجه سلمان ساوجی و مولانا ناصر بخارایی و تأثیر و ثأثرات متقابل فراوان معنوی ایشان بر یکدیگر، همچنین کشف اتفاقی نسخ خطی کهن و مغفول از دیوان حافظ در زمان جستجو برای یافتن دیوان ناصر در یکی از کتابخانه‌های قدیمی که به دلیل غفلت از سنه کتابت آن، تاکنون مورد تصحیح و توجه قرار نگرفته است؛مرا برا آن داشت تا با نیّت خدمت به ساحت مقدس زبان و فرهنگ سرزمین نیاکانم، به جای یک نشستن و رکود باطل، به راه عشق رفته وبه قدر وسع در این طریق همایون بکوشم.

لازم به ذکر است که این نگارنده حقیر، خود به نیکی بر بضاعت مزجات خویش واقف است و با وجود دانستن صنعت نخل بندی، آیین کاربست آن را در بوستان و عرصه جولانگاه سیمرغ نمی داند. اما به اعتماد سعت اخلاق بزرگان و صاحبدلان، نخستین نامه از این دفتر را که اختصاص به تصحیح غزل مشهورخواجه حافظ با مطلع «دل می رود ز دستم صاحبدلان خدا را» به روزنامه اطلاعات ارمغان داشته و امید به قبول آن در مطمح نظر پر شرف مخاطبان فرهیخته آن دارد.

صرف نظر از تصحیح به عمل آمده از این شعر که با بررسی دقیق و تطبیق پنج نسخه اصیل بسیار نزدیک به زمان حیات شاعر و مربوط به نیمه اول قرن نهم هجری،به عنوان نسخ اساس به انجام رسیده و در کنار آن به عنوان منابع دست دوم، بیش از بیست و پنج جلد نسخه خطی مؤخر مکتوب در قرون بعد و همچنین دیوان‌های چاپ سنگی نسبتاً قدیمی و مطبوعه در شهرهای دهلی، مسکو و قاهره در کار تصحیح، مورد بهره قرار گرفته اند و توضیحات خاص هر بیت در تصحیح غزل با در نظر داشتن جمیع منابع مذکور، در ذیل آن ذکر گردیده است، ولی به دلیل فقدان منابع تاریخی مستند و اطلاعات پراکنده و نامنسجم موجود در تذکره‌ها از احوال حافظ،در خصوص شأن و پس زمینه دقیق تاریخی سرایش این شعر، بین شارحان و حافظ پژوهان جدید و قدیم اتفاق نظر وجود ندارد.

برخی آن را مربوط به دوران قبل از فتح شیراز توسط شاه شجاع در ذیقعده ۷۶۷ هجری و زمان استیلای حاکم ستمگر و خونریز شاه محمود می دانند و برخی، کشتی شکسته شیراز را مربوط به دوران طوفان قهر و ستم امیرمبارزالدین محمد بن مظفر پنداشته اند. هر چند نمی توان به ضرس قاطع هر یک از این دیدگاه‌ها را تأیید و مخاطبین خاص ابیات آن را تعیین کرد، امّا پوشیده نخواهد بود که این غزل دارای یک پیام مستور سیاسی در دوران اختناق و حزن و نومیدی عمیق اجتماعی است و «یار آشنای حافظ » که به واسطه برخاستن باد شرطه، دل در گرو دیدار مجدد او دارد؛ملکی مهجورو دور افتاده به جز حاکم جبّار و مسلط وقت در شیراز است.

حاجت به ذکر نیست که این غزل، در زمره معروف‌ترین اشعار پر آوازه زبان پارسی است که کمتر کسی در میان ما از گذشته‌های دور تا به امروز آن را نخوانده و چند بیتی از آن را به خاطر نسپرده است. اهمیّت این غزل در فرهنگ سرزمین‌های فارس زبان تا آنجا است که بزرگترین هنرمندان ایرانی و تاجیک چون اساتید محمد رضا شجریان، شهرام ناظری، قربان علی اف و غیره، آن را در ترانه‌های بسیار شور انگیز به پرده تصنیف کشیده اند.

با این وصف، ابتدا تصحیح تازه ای را که توسط این حقیر به انجام رسیده است منعکس و سپس اشارتی تاریخی به دیدگاه‌های شاعران و ادبیان گمنامی می‌نمایم که در خصوص این غزل و کیفیت بیت دوم آن مشاعره‌ای خوش و شیوا داشته اند.

نسخه خطی نفیس زرنگار قرن دوازده،موزه متروپلیتان نیویورک.

غزل

دل می‌رود ز دستم صاحبدلان خدا را

دردا که راز پنهان خواهد شد آشکارا ۱

کشتی شکستگانیم، ای باد شرطه برخیز

باشد که بازبینیم آن یار آشنا را ۲

ده روزه مهر گردون افسانه است و افسون

نیکی به جای یاران فرصت شمار یارا ۳

در حلقه گل و مُل خوش خواند دوش بلبل

هات الصبوح هَیُّوا یا ایها السکارا ۴

آیینه سکندر جام می است بنگر

تا بر تو عرضه دارد احوال ملک دارا ۵

ای صاحب کرامت شکرانه سلامت

روزی تفقدی کن درویش بی نوا را

آسایش دو گیتی تفسیر این دو حرف است

با دوستان تلطّف با دشمنان مدارا ۶

در کوی نیک نامی ما را گذر ندادند

گر تو نمی‌پسندی تغییر کن قضا را ۷

آن تلخ وش که صوفی ام الخبائثش خواند

اشهی لنا و احلی من قبله العذارا ۸

هنگام تنگدستی در عیش کوش و مستی

کاین کیمیای هستی قارون کند گدا را ۹

سرکش مشو که چون شمع از غیرتت بسوزد

دلبر که در کف او موم است سنگ خارا ۱۰

خوبان پارسی گو بخشندگان عمرند

ساقی بده بشارت پیران پارسا را ۱۱

حافظ به خود نپوشید این خرقه می آلود

ای شیخ پاکدامن معذور دار ما را ۱۲

الف- توضیحات کلی :

نکته اول:

ترتیب و توالی ابیات این غزل منطبق با نسخه مجلس ششم بوده و نسخ کهن و اساس درجه اول مصحح، میشیگان اول، آلمان چهاردهم، مجالس دوم، پنجم و ششم هستند و سایر منابع، درجه دوم و تکمیلی به شمار می آیند. به عبارت دیگر صورت و ترتیب ابیات از کتابت نسخ اساس خارج نخواهد بود امّا سایر روایات متفاوت و مهم مندرج در سایر منابع درجه اول و دوم در بخش درپانویس اختصاصی هر بیت جهت قضاوت خوانندگان گرامی ذکر می گردد.

نکته دوم:

در برخی از منابع دست دوم و متأخر، بیت ذیل مشاهده گردید که به دلیل عدم وجود آن در نسخ اساس و متقدّم، از ورود آن به غزل اجتناب گردید:

گر مطرب حریفان این پارسی بخواند

در رقص و حالت آرد پیران پارسا را*

*- نسخه دهلی : «پیران با صفا را» است. مجلس اول: «در وجد و حالت آرد پیران پارسا را» است و سپهسالار شیرازی، فرانسه چهارم، موزه دوم، لندن اول و دوم و حاشیه آلمان چهاردهم: «دررقص و حالت آرد پیران پارسا را » کتابت گردیده.

نکته سوم:

سعدی ـ علیه رحمه ـ نیز با همین وزن و قافیه؛ غزلی دارد که بی شک استقبال یا عنایت به آن در مطمح نظر خواجه حافظ قرار داشته است. مطلع و چند بیت دیگر این غزل به شرح ذیل است و علاقه مندان می‌توانند صورت کامل آن را در کلیات شیخ اجل مطالعه نمایند:

مشتاقی و صبوری از حد گذشت ما را

گر تو شکیب داری طاقت نماند ما را

حال نیازمندی در وصف می‌نیاید

آن گه که بازگردی گوییم ماجرا را

یارب تو آشنا را مهلت ده و سلامت

چندانکه باز بیند، دیدار آشنا را …

نکته چهارم:

در آغاز دیوان خطی حافظ به شماره ۱۹۹ در کتابخانه شریف مدرسه سپهسالار تهران که در سنه ۹۱۷ هجری قمری توسط کاتبی به نام «اوحدی شیرازی» استنساخ گردیده و به عنوان منبع فرعی و درجه دوم تحت عنوان «سپهسالار شیرازی» در تصحیح جاری مورد بهره قرار دارد، مشاعره ای استدلالی در باب روایت «کشتی نسشتگان یا کشتی شکستگان» در نسخ حافظ به چشم

می خورد.

این مطلب در قالب پرسش منظوم فردی ادیب به نام تائبی شاعر و ادیبی دیگربه نام نثاری،با خطی متفاوت از دستخط کاتب دیوان که احتمالاً توسط مالک آن با وجهی خوش و خوانا نوشته شده است، در این کتاب جلب توجه می نماید. در اینجا پوشیده نخواهد بود که نگارنده ابیات، سراینده آنها نبوده و آنها را از نسخه ای دیگر بر روی کتاب خود، تقریر کرده است. زیرا در ذیل بیت آخر، او نام خود و زمان متأخر نوشتن این ابیات الحاقی را بدین وجه امضا کرده است:«الخط باقی و العمر فانی.حَرَّرَه الحاج مصطفی فی سنه ۱۱۹۷ غزه» ( حرف «د»،چهارمین حرف ابجد است و در اینجا احتمالاً به معنی ماه چهارم قمری یعنی ربیع الثانی است.)

مانند اکثر نسخ خطی، در سایر حواشی این ورق نیز افرادی دیگر در تواریخ و با خطوطی متفاوت مطالبی را نوشته و بر آن اسامی خویش را مهر کرده اند. در عین حال؛گزارش‌های نامستندی مبنی بر مشاهده این مشاعره در نسخ خطی دیگری نیز بر اینجانب کشف گردیده است. همچنین برخی این پرسش و پاسخ را منسوب به ناصرالدین شاه دانسته اند که بی شک وجود نسخهخطی سپهسالار ، خط بطلانی بر این داعیه به شمار می آید. زیرا تاریخ نوشتن ابیات الحاقی مذکور در آغاز آن، بر زمان تولد ناصرالدین شاه در ۱۲۴۷ قمری، تقدّمی پنجاه ساله دارد.

به همین ترتیب در کتاب «قواعد العرفاء و آداب الشعراء» تألیف نظام الدین تِرینی قندهاری پوشنجی که در سنه ۱۱۲۱ تألیف شده و امروزه نسخه تصحیح شده آن از انتشارات دانشگاه تهران قابل خریداری است. نویسنده حکایت موهومی را در خصوص غزل مورد بحث حافظ مطرح کرده که گویا مولانا عبد الرحمان جامی، شاعر وعارف بزرگ قرن نهم هجری، در باب اینکه در شعر خواجه حافظ کشتی شکستگان صحیح است یا کشتی نشستگان؛ از «روح حکیم سنایی» در عوالم غیبی و عرفانی پرسش کرده و به روح مذکورگفته است: «این چه معنی دارد که بعضی در عوضِ«شکستگانیم»،«نشستگانیم» می خوانند.

قول کیان اقرب اند(یعنی گفته چه افرادی به صحت نزدیک تر است، وجه آن را بفرمایید تا مفهوم گردد.) مطلع بیت مربوطه نیز که با بیت نخست نسخه سپهسالار شیرازی تفاوت‌هایی مختصر دارد، بدین وجه است : «پیک صبا به یک ره بر شهر او گذر کن…. بر حضرت سنایی از من رسان دعا را….».

در پاسخ به پرسش جامی؛ روح سنایی ابیات مورد بحث ما را با مطلع: «آمد نسیم لطفی از سوی دوست ما را…» به حضرت جامی ابراز می کند. در بطلان این حکایت؛ فارغ از جنبه‌های متافیزیکی و غیر قابل اثبات آن باید گفت که ابیات مربوطه کاملاً مبتنی بر یک تحلیل منطقی و مادی است و بر اصول فصاحت و بلاغت، منطق عقلی و احتمال استوار است،نه بر یک دانش بی‌حد و مرز و خارق العاده روحی. یعنی اگر کسی این حکایت را صحیح بپندارد؛ می بایست از روح حکیم سنایی، انتظار ارایه یک پاسخ منجز و قطعی داشته باشد، نه یک جواب احتمالی و ظنی.

در عین حال از این روایت خیالی هیچ اثری در کلیّات آثار و احوال عبدالرحمان جامی دیده نمی شود. با این وصف، احتمال اصالت روایت مندرج در نسخه شماره ۱۹۹کتابخانه سپهسالار، چیزی نزدیک به یقین است. پرسش کننده که تائبی خوش خصال نام دارد، سؤال خود را از «حضرت نثاری صاحب کمال» درباره شعر حافظ جویا می شود. از فصاحت و بلاغت مشهود در ابیّات پوشیده نخواهد بود که هر دو نفر،دوستانی دانشمند، فرهیخته و ادیب بوده اند که در کمال تأسف، جستجوی نگارنده این سطور در زمینه یافتن هویّت پرسشگر (تائبی) تا کنون بی نتیجه مانده ولی به تحقیق، سراینده ابیات مربوط به پاسخ، کسی نیست جز «نثاری تونی» متوفی به سال ۹۶۸ هجری که از ادیبان و شاعران مشهور قرن دهم خراسان بوده است.

در تذکره معتبر عرفات العاشقین وعرصات العارفین (نشر میراث مکتوب صفحه ۴۴۰۵ حرف نون متأخرین)که نویسنده آن، شاعر و ادیب عصر صفوی، تقی الدین محمد اوحدی حسینی دقاقی بلیانی (۹۷۳-۱۰۴۰ هجری قمری) است؛ درباره نثاری تونی آمده است که او «نثارگوهرپاش طریق ذوفنونی نثاری تونی، از شعرای مقرّرِ مشهِر زمان بوده، به فضیلت و کمال موصوف و به اخلاق حمیده معروف ». اهمیّت این سؤال و جواب اما در آن است که اثبات می کند حافظ پژوهی و تعمّق در ابیات و اشعار حافظ، از قرون کهن گذشته رواج داشته و نثاری تونی در سالهای قبل از ۹۶۸ هجری ـ یعنی حدود یکصد و پنجاه سال بعد از رحلت حافظ ـ در باب شعر خواجه اظهار نظر و استدلال کرده و در نهایت با درک پیچیدگی‌های رندانه مستور در کلام شمس الدین محمد شیرازی، به دلیل اینکه شخصیّت اشعار حافظ را چون ساز نی، دارای مفر می بیند، یعنی با گرفتن هر روزنه آن که محل فرار هواست، صدا و نوایی تازه از آن خارج می شود؛ با بی بضاعت دانستن اندیشه اش در بیت آخر، خود را در قرار دادن معنای منجّز و قاطع بر شعر حافظ صالح ندانسته است.

لازم به ذکر است که مرحوم دکتر قاسم غنی نیز نسخه خطی فوق الذکر در مدرسه سپهسالار را رؤیت و در صفحه ۲۴ کتاب «یادداشت درحواشی دیوان حافظ»، شعر نثاری تونی در این کتاب را منعکس فرموده اند که این خود بر اعتبار دلایل ما می افزاید. در پایان شرح کامل این مشاعره و سپس توضیحات اختصاصی ابیات تقدیم می گردد.

صفحه نخست نسخه قرن ۱۰ مدرسه سپهسالار

سؤال تائبی

پیک شمال یک ره در شهر تون گذرکن

وز حضــــرت نثـاری از من رسـان دعـا را

بعد از دعا بگویش کین بیت خواجه حافظ

هرچند نیست مشـکل، مشـکل شدست ما را

کشتی شکســــته‌هائیم ای باد شرطه برخــیز

شاید که باز بینیم دیدار آشــــــــــــنا را

بعضی شکسته خوانند برخی نشـسته گویند

هـرکس کنــد دلیـــلی، اثبــات مـدعـــــا را

قول صواب ازین دو، برگوی تا کدام است

تا مــدعــی نپـوید دیــــگــر ره خطــــا را

جواب حضرت نثاری به تائبی

آمد نســــــیم صبحی ازتائبی به یـاران

در گلشــن محبـّت گلهــــــا شــکــفت یارا

در بیت خواجه حافظ تفتیش کرده بودند

کشتی نشسته‌ها را کشتی شکسته‌ها را

کشتی نشسته خواندن از لطف نظم دوراست

هــرچنــد هســت معنی فی الجمـله این ادا را

لیکــن شــکســـته باید تا یار دور افتد

وانگــــاه باز جــویـــد دیدار آشنا را

یعنی شکسته جسم است، از روح دور مانده

وز نفخ صــــــــور جستن، آمرزه شد صفا را

از اهل معرفت هم قول صحیح دارم

کشتی شکسته خواندن این نظم دلگشا را

جایی که خواجه خود هم دارد چو نِی مفرّر

معنی قرار دادن خدمت نیست این گدا را

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

پی نویس ابیات :

۱-مجالس کهن دوم، پنجم و ششم: “دردا که درد پنهان” است. میشیگان اول، آلمان پنجم و چهاردهم، سپهسالار و مجالس سوم وشیرازی، موزه اول، قاهره، مسکو، دهلی، پرینستون، فرانسه اول و چهارم: ” دردا که راز پنهان “.

۲-صورت مبدأ از مجالس دوم، پنجم و ششم ،میشیگان و بلگراد است.مصرع نخست در آلمان پنجم، سپهسالار شیراز، موزه اول، قاهره، مسکو، دهلی: ” کشتی نشستگانیم ” و در مجلس شیرازی، آلمان چهاردهم و پرینستون، فرانسه اول: «کشتی نشسته ایم» و میشگان پنجم: «کشتی شکسته ایم» می باشد. در نسخه مسکو: «کشتی شکستگانیم ای باد شوق برخیز» به طبع سنگی رسیده است. مصرع دوم در آلمان پنجم و مجالس شیراز و سوم وسپهسالار شیرازی، دهلی، پرینستون:، فرانسه اول «دیدار آشنا را »است.همچنین مصرع دوم در آلمان چهاردهم و موزه اول، قاهره، مسکو، میشیگان پنجم، فرانسه چهارم: «آن یار آشنا را »است.

۳-مجالس اول و دوم و سوم ، فرانسه اول و چهارم: «ده روزه مهر گردون افسانه ای است افسون ». صورت مبدا از میشیگان اول، مجلس ششم و سپهسالار و مجلس شیرازی،آلمان چهاردهم، موزه اول، قاهره است.

۴-صورت مبدأ از مجلس کهن ششم، شرح سودی، آلمان پنجم و چهاردهم، فرانسه اول، میشیگان پنجم، پرینستون، لندن اول و دوم، موزه اول، مجالس اول و شیرازی، مسکو و دهلی و غیره است.«هات» که اصل آن «آت» امر از آتی بوده است و همزه به «ها» بدل شده است، به معنای «مرا بده، بمن ببخش» است.

هَیُّوا: حرف ندا برای مخاطب جمع است و به معنای«بیایید» است. ترجمه مصرع به پارسی چنین است: «به من می صبحگاهی بده، بیایید ای مخموران».

مجلس دوم، قاهره و کتب قزوینی و خانلری و سپهسالار شیرازی: “‌هات الصبوح هبّوا ” می باشد. که هُبّوا به معنای امری «بیدار شوید و بیاید» است.

دیوان احمد نذیر و جلالی نایینی:«هات الصبوح کأساً» تصحیح شده و خلخالی:«هات الصبوح هیّوا»است.

سپهسالار شیرازی:«فات الصبوح هبّوا» کتابت شده و آلمان چهاردهم نیز در هر دو وجه «هات» و «فات» که به معنای «فوت و از دست رفتن صبوح» می باشد، اشاره کرده اند.

میشیگان اول: «هات الصبوح حمرا» به معنای شراب سرخ صبحگاهی و مجلس پنجم:«هات الصبوح عفوا» کتابت شده است.

۵-مجلس ششم و مجالس اول، سوم و شیراز، میشیگان اول، پرینستون، موزه اول، فرانسه اول و چهارم،لندن اول، مسکو و دهلی: «جام جم است بنگر». صورت مبدأ از آلمان پنجم و چهاردهم، میششیگان پنجم، مجالس کهن دوم و پنجم،سپهسالار شیرازی، بلگراد و قاهره است. در موزه دوم: «جام خُمی است و بنگر»،به نظر می رسد که مرحوم خلخالی نیز در پانویس دیوان خود به «جام خُم» اشارت کرده اند.

۶-آلمان پنجم، مجلس و سپهسالار شیراز ، فرانسه اول و چهارم، پرینستون، مجالس اول و سوم، مسکو، موزه دوم، دهلی: «با دوستان مروّت»است. میشیگان اول و مجلس دوم: «با دوستان تعطّف» به معنای عطوفت کردن، کتابت شده است. لندن اول و میشیگان پنجم در مصرع نخست: «آرایش دو گیتی» و در مصرع دوم: «با دوستان مروّت»کتابت شده اند. صورت مبدأ پانویس از نسخ بلگراد و مجالس کهن دوم، پنجم، ششم،موزه اول، قاهره، ملبورن است.

۷-میشیگان اول و آلمان دوم: «ور تو نمی پسندی» است. میشیگان پنجم و مجلس اول، مسکو:«تغییر ده قضا را» کتابت شده اند. صورت مبدأ بیت ازمجالس دوم، پنجم، ششم و سایر نسخ معتبر باقی مانده در منابع ما است.

۸- این بیت در میشیگان اول کتابت نشده است. آلمان چهاردهم:«اشهی لنا و احلی یا ایها العذارا»است. نسخ میشیگان پنجم، پرینستون، فرانسه چهارم،ملبورن، دهلی، موزه دوم، مجالس اول، پنجم، شیراز: «اهلی» به معنای خوش آمد و دل پذیر است. صورت مبدأ ازمجالس دوم، سوم و ششم، سپهسالار شیراز،فرانسه اول، موزه اول، قاهره، لندن اول،مسکو، بلگراد و آلمان دوم، معنی بیت این است آن شراب تلخ که در حدیثی؛ مادر پلیدی‌ها خوانده شده برای ما خوشگوارتر و شیرین تر از بوسه دوشیزگان است.«احلی» به معنای حلاوت و شیرینی است. اگر روایت «اهلی» در سایر نسخ نیز صحیح باشد تفاوت چندانی در معنای مصرع ایجاد نمی شود و اهلی نیز معنی خوش آمد و دلپذیر دارد.

۹-تمامی نسخ منبع در این بیت صورت یکسان دارند. تنها میشیگان اول در مصرع دوم: «در باده پیچ و مستی» کتابت شده است.

۱۰- این بیت در مجلس ششم کتابت نشده است. صورت مبدأ از نسخ کهن مجلس دوم، پنجم و میشیگان اول و سایر منابع می باشد.

۱۱- میشیگان اول و سپه سالار شیراز، دهلی:«ترکان پارسی گو» و لندن اول: «ترکان فارسی گو»کتابت شده است. آلمان چهاردهم:«خوبان فارسی گو بخشندگان عمرند» و موزه اول: «ترکان فارسی گو بخشندگان روح اند» است.

در مصرع دوم؛ آلمان پنجم، مجلس سوم و شیراز، دهلی، بلگراد و آلمان دوم و چهاردهم و موزه‌های اول و دوم: «ساقی بشارتی ده پیران پارسا را». سپهسالار شیرازی و موزه اول، قاهره در مصرع دوم: «ساقی بشارتی ده رندان پارسا را». تصحیح قزوینی نیز «رندان پارس»است. صورت مبدأ پانویس از مجالس دوم، پنجم و ششم، پرینستون، فرانسه چهارم است و تصحیح خلخالی و خانلری است و نسخه احمد نذیر و جلالی نایینی نیز بدین وجه تصحیح شده است.

۱۲- میشیگان اول:«ای پیر پاک دامن».
(روزنامه اطلاعات / سعید کافی انارکی / جمعه ۷ دی ۱۳۹۷)