این برج از سنگ و ملات گل آهک ساخته شده و به صورت مدور می‌باشد. این بنا دارای سه طبقه بوده و از بالای آن تقریباً اکثر مناطق و محوطه های اطراف شهر قابل رویت بوده است. برج های دیگر بافت تاریخی انارک در بخش‌های مختلف بافت بوده که می توان به برج حاج عبدالله،‌ برج پیرمردان و برج حصار شاهی اشاره نمود.

به گزارش سلام نو، شهر انارک در استان اصفهان دارای یکی از مهمترین بافت های تاریخی کشور است. بافت تاریخی انارک در قدیم دارای برج و بارو، حصار و دروازه بوده که در حال حاضر قسمت هایی از ان باقی مانده است. این بافت که در دوران صفویه و قاجار رونق ویژه ای داشته از زیباترین بافت های تاریخی محسوب می شود که از تنوع فضایی و معماری سنتی خاص برخوردار است.

بافت تاریخی انارک یکی از زیباترین بافت های تاریخی استان اصفهان است که در شرق شهرستان نایین قرار دارد. بافت تاریخی انارک دارای برج، بارو و حصار شهر و معابر و ساباط های بسیار زیبای تاریخی، بادگیرهای بسیار زیبا و خانه های تاریخی ثبت شده دارای معماری حیاط مرکزی است که جلوه ای خاص به بافت مذکور داده است. این بافت زیبا از تنوع فضایی و معماری سنتی خاص برخوردار است. در دوران صفوی و قاجار این بافت دارای رونق بسیار خوبی بوده و با توجه به حمله های متعدد بیگانگان به این شهر مردم شهر نیز تاسیسات و تجهیزاتی جهت دفاع ساخته و تعبیه نموده اند. از جمله تاسیسات وجود چهار برج در چهار قسمت از تپه های اطراف و داخل شهر و حصار معروف به حصار شاهی است که دور تا دور شهر تاریخی انارک را دربرگرفته است. چهار برج موجود در بافت تاریخی انارک در چهار قسمت هر کدام محوطه ای از اطراف شهر را زیر نظر داشته است. مهمترین برج انارک که در حال حاضر بلندترین و بزرگترین برج محسوب می گردد معروف به برج کوه سراب یا برج سفید بوده که بر روی بزرگترین تپه شهر واقع شده و دقیقاً‌ قدیمی ترین بافت تاریخی انارک نیز دورتادور برج و بر روی تپه واقع شده است. این برج از سنگ و ملات گل آهک ساخته شده و به صورت مدور می باشد. این بنا دارای سه طبقه بوده و از بالای آن تقریباً اکثر مناطق و محوطه های اطراف شهر قابل رویت بوده است. برج های دیگر بافت تاریخی انارک در بخش های مختلف بافت بوده که می توان به برج حاج عبدالله،‌ برج پیرمردان و برج حصار شاهی اشاره نمود. بقایای برج و بارو، در و دروازه، کوچه و پس‌ کوچه ‌های باریک و پرپیچ و خم این شهر نشان از اندیشهٔ دفاعی در ساخت بافت شهر دارد. بافت قدیمی انارک شامل هفت محله به نام ‌های بیابانک، بیک‌ علی، حصار، عرب ‌ها، سراب، قافله‌ گاه و جوباره است. در گویش محلی این شهر نارُسینه و اهالی آن نارُسنایی خوانده می‌ شوند.

در این شهر بازمانده سه قلعه قدیمی را خواهید دید که یکی از آنها روی کوه اصلی قرار دارد و به علت وجود چشمه آبی که آنجاست، زندگی مردم در اطراف آن شکل گرفته است. این قلعه با تلاش محلی ‌ها چند سال پیش مرمت و بازسازی شد. به نظر می ‌رسد که شهر مورد هجوم راهزنان و اشرار قرار گرفته و با همه‌ مقاومت‌ ها در نهایت تسخیر شده باشد. اگر بخواهیم از بافت شهر انارک صحبت کنیم باید به دیوارهای بلند خشتی، سقف ‌های گنبدی طاق و چشمه‌ دار یا ضربی و بادگیرهای بام‌ ها اشاره کنیم. از نمای شمالی، انارک گویی ردیف بی ‌پایانی از بادگیرهایی است که رو به شمال ایستاده‌ اند تا هوایی خنک را گیر انداخته و به خانه ‌ها ببرند. خانه‌ های قدیمی شهر انارک دارای نقشه‌ خاص و هم شکل نیستند چرا که به مقتضیات مکانی و اندازه زمین ساخته شده‌ اند، آنچه که خاص و مشترک بین آنهاست بادگیر است. در خانه‌ های بزرگ بادگیر روی ایوان بزرگ خانه ساخته شده و در خانه‌ های کوچک در یکی از اتاق ‌ها قرار گرفته است. بیشتر خانه‌ های شهر انارک به‌ خصوص خانه‌ های اعیانی توسط معماران اردکانی و یزدی ساخته شده‌ اند اما تخلیه شدن خانه‌ های قدیمی و عدم حفظ و مرمت آنها باعث تخریب بافت قدیم شهر شده است. دور تا دور انارک توسط برج ‌ها و باروها احاطه شده بود که اکنون بیشتر باروها از بین رفته و تنها چهار برج سالم باقی مانده است.

در مورد زمان بنا نهاده شدن شهر انارک توافقی وجود ندارد. بنا به روایتی بنای این شهر به زمان ساسانیان برمی ‌گردد که واحه‌ ای بر سر راه معدن سرب و نقره نخلک بوده ‌است. روایات شفاهی بنای اولین خشت انارک را به زمان شاه عباس صفوی و شخصی به نام محمد پهلوان نسبت می ‌دهند. در دوران استیلای اعراب و پس از آن تا حدود اواخر دوران قاجار انارک به عنوان چهارراه ارتباطی مورد توجه بوده ‌است. مسیری که از جنوب کشور آغاز و به ورامین و تهران ختم می ‌شد. هم ‌اکنون نیز استانهای غربی کشور برای دسترسی به استانهای شرقی و مخصوصاً خراسان رضوی از این شهر عبور می ‌کنند. از اسنادی که هم‌ اکنون از بین رفته‌ یک گچبری در مسجد حاج محمد رضا بوده ‌است. این گچبری نشانگر قدمت ۲۵۰ ساله مسجد بوده و در دهه ۶۰ به دست مرمتگران نابود شده ‌است. سنگ شناسنامه کاروانسرای رَباط نیز در دهه ۷۰ به سرقت رفت.

جاذبه‌های انارک

از دیگر دیدنی ‌های تاریخی انارک کاروانسرای چهار ایوانی‌، رباط مشجری با وسعتی معادل هزار مترمربع، قلعه‌ اسمالون بیرون از شهر در کویر و معدن طلای نخلک است. از جاذبه ‌های طبیعی این شهر نیز چشمه‌ «بازیاب» است که در مسیر مهرجان به چوپانان کمی دورتر از جاده اصلی در دامنه کوهی بلند قرار گرفته است. آب این چشمه در میان منطقه خود از شگفتی ‌های کویر است. روی دیوارهای کوه بازیاب حفره‌ های بسیار صعب ‌العبور دیده می ‌شود که در قدیم برای انبار و نگهدارای اشیاء با ارزش مورد استفاده قرار می ‌گرفته است.
(۸ اردیبهشت ۱۴۰۱ - ۲۱:۱۲ - کد خبر: 55352996)

به گزارش سلام نو، ریگ جن منطقه‌ ای کویری و دارای تپه‌ های ماسه‌ ای در کویر مرکزی ایران است. این کویر از صعب ‌العبورترین نواحی منطقه کویری و پر از تپه‌ های شنی و باتلاق‌ های نمکی است که به خاطر وجود دره‌ های عمیق و کفه‌ های نمکی بستر تشکیل باتلاق‌ های گلی بسیار بوده و مرگبار هستند.

ریگ جن، شگفت انگیزترین، اسرارآمیزترین و خوفناک ‌ترین منطقه ایران و به مثلث برمودا معروف است. منطقه ای کویری و پر از تپه های ماسه ای که در جنوب سمنان، شرق دریاچه نمک، شمال چوپانان و انارک و غرب جندق، یعنی در کویر مرکزی ایران قرار دارد. به دلیل وسعت زیاد و نداشتن چشمه یا چاه آب، در گذشته های دور، محل عبور کاروان نبوده و فقط در سال‌ های اخیر، چند گروه از محققان و سیاحان به آن منطقه رفته اند. زیر بنای ریگ جن یک دشت فرسایش یافته است که در حال حاضر تپه های ماسه ای برخان و تپه های ماسه ای هرمی (قورد) آن را اشغال کرده است. تمام ریگ جن دارای رسوبات نمکی فراوان است که عمده رسوبات و مواد فرسایشی آن از دامنه های فرسایش یافته البرز شکل گرفته است. وجود باد غالب از سمت غرب به شرق باعث شده که تپه در قسمت شرقی دارای شیبی بسیار تند و در قسمت های غرب دارای شیب ملایم تری باشند.

برخی معتقدند که ارواح پلید و شیاطین در این سرزمین اسرارآمیز حکومت می کنند و به همین دلیل هر که پا به ریگ جن می گذارد بلعیده می شود و دیگر باز نمی گردد. در منطقه کویری ریگ جن که به مثلث برمودای ایران نیز شهرت دارد تا چشم کار می کند تپه‌های شن و باتلاق های نمک وجود دارد. ریگ جن، شگفت انگیز ترین، اسرارآمیز ترین و ترسناک ترین منطقه ایران است. با باتلاق های سهمگین که مرگ را برای هر موجودی زنده ای به ارمغان می آورد. اتفاقات بی پاسخ و توجیه نشده بسیاری در این منطقه روی داده و نمک زار های این منطقه محل قتل و دفن موجوات زنده بسیاری بوده است. فرو رفتن در گل و لجن در ریگ جن، شاید یکی از خطرناک ترین اتفاقاتی باشد که ممکن است گریبانگیر مسافران ناوارد شود و آنها را به کام مرگ بکشاند. سال های متمادی، هیچکس جرات آنکه به ریگ جن سفر کند و راز این کویر اسرار آمیز را کشف کند، نداشت. در سال ۱۹۰۰ سون هدین، کویرنورد بزرگ سوئدی اولین گردشگری بود که سعی کرد ریگ جن را تجربه کند. اما به دلیل باتلاقی بودن منطقه از تصمیم خود منصرف شد و در نتیجه از حاشیه غربی و جنوبی ریگ جن عبور کرد. او بعدها در کتاب کویرهای ایران به طور مفصل درباره این کویر نوشت تا در سال ۱۹۳۰ آلفرنس گابریل” با ایده گرفتن از این کتاب راهی ایران شد و عزم ریگ جن کرد، اما او هم تنها از عرض ریگ جن گذشت. تا اینکه در سال ۱۳۸۰ اولین کویر نورد ایرانی راهی ریگ جن شد تا طلسم این سرزمین اسرارآمیز را بشکند. در مناطق داخلی ریگ جن هیچ گونه آثاری از ساخت و سازهای انسانی و هیچ آثاری از تمدن قابل مشاهده نیست. نه شهری در آن قرار دارد و نه روستایی. در کتب تاریخ نویسان هیچ کجا نامی از آبادی در داخل این منطقه به چشم نمی خورد. آنچه بوده و هست تنها در حاشیه ریگ جن قرار گرفته است.

تنوع زیستی

ناحیه وسیعی از ریگ جن فاقد پوشش گیاهی و پراکندگی جانوری است. هنوز از وضعیت پوشش گیاهی و حیات وحش این منطقه اطلاعات کاملی در دست نیست. ولی در حواشی آن یعنی هموار سینه کوه در دهانه چاه گرگ و دهانه تنگ ظلمات و همین طور دامنه های کافرکوه، وجود جبیر و گور ایرانی گزارش شده است. در منطقه دم ریگ به دلیل تعدیل سختی کویر و افزایش پوشش گیاهی تنوع زیستی تیپیک مناطق کویری قابل مشاهده است. این تنوع زیستی شامل روباه شنی، گربه شنی، کاراکال، خرگوش، جرد، پامسواکی، پایکا، انواع مار و عقرب، انواع آگاما و جکو، شاهین، سارگپه بیابانی، عقاب طلایی، گرگ، شغال و… است. ریگ جن در مجاورت چندین منطقه حفاظت شده از جمله منطقه شکار ممنوع ملاهادی، منطقه حفاظت شده عباس آباد نایین، منطقه شکار ممنوع اردستان، منطقه شکار ممنوع چوپانان و علی الخصوص پارک ملی کویر که یکی از زیستگاه های یوز آسیایی است قرار دارد و میتوان بر این باور بود که بسیاری از حیات وحش این مناطق در قسمتهایی از ریگ جن نیز زیست می کنند.

اقلیم خشک و ترکیب خاک (نمک و گچ) رویش گیاهان را بسیار مشکل و کند کرده است. در مناطق باتلاقی و دشتی شمال و مرکز ریگ جن هیچ گونه زندگی نباتی قابل مشاهده نیست. تنها در مناطقی که پوشش ریگزار دارند در پشت شیبهای غربی میتوان به ندرت پوشش درختچه های یکساله تاغ را مشاهده کرد که عمدتا به دلیل خشکی و سختی شرایط اقلیمی خشک می شوند.

منابع آب ریگ جن

• بزرگترین رودخانه در محدوده شمال شرق ریگ جن حبله رود است که از شاخه های مختلفی تشکیل می شود.
• از رودهای دیگر که به ریگ جن میریزند می توان به جمع آب رود (رودسر دره) اشاره کرد. این رود دارای آب بسیار کمی است که شور و غیر قابل استفاده است.
• رودخانه رامه یا تنگ چهار طالق نیز از دیگر رودخانه های فصلی است که از ارتفاعات شمال شرق گرمسار و منطقه لزوره سرچشمه گرفته و پس از پیوستن به شاخه هایی چون خوشابرود از شمال به جنوب بسوی آبادی ده نمک ادامه مسیر می دهد و به ریگ جن می ریزد.
• در قسمت شمالی ریگ جن رودخانه ورگی از ارتفاعات کوه گوگرد سر چشمه می گیرد و در جهت شمال غربی-جنوب شرقی وارد ریگ جن می شود.
• در جنوب شرقی ریگ جن رودخانه زرومند قرار دارد که از ارتفاعات زرومند سرچشمه گرفته و به موازات دیواره دم ریگ در جهت شرقی-غربی به ریگ جن می ریزد.
• در داخل ریگ جن به غیر از چند چشمه آب بسیار شور و تلخ که در حاشیه ارتفاعات پراکنده ریگ و در فواصل بسیار زیاد قرار دارند هیچ گونه چشمه آبی وجود ندارد.

موقعیت مکانی

ریگ جن با وسعتی حدود ۳۸۰۰ کیلومترمربع در حاشیه شمالی کوه گوگردی، در حاشیه شرق به جاده دامغان راه دارد. بهترین مسیر دستیابی به آن بخش شمال شرق پارک ملی کویر است؛ جاده سنگفرش ملک آباد که البته داخل مرز پارک بوده و زیر نظر سازمان حفاظت محیط‌ زیست اداره می شود. مسیر دیگر ورود به ریگ جن جندق است که دقیقاً در نقطه مقابل، یعنی در بخش شرقی پارک قرار دارد. اگر چه تقریبا از تمامی روستاها و مزارع چوپانان، به ویژه آشتیان و حجت آباد، می توان به این منطقه دسترسی پیدا کرد، اما بهترین مسیر از روبروی مزرعه زالوبند است.
(۸ اردیبهشت ۱۴۰۱ - ۲۱:۱۶ - کد خبر: 55352997)

این بخش و بخشهای «خوروبیابانک» و «مركزی»، ۳ بخش شهرستان نائین در خاوراستان اصفهانند ( فرهنگ روستایی، ۲۵، نقشه). بخش انارك مشتمل بر یك شهر به همین نام و دهستانی به نام چوپانان است ( سازمان تقسیمات ... ، ۱۲). این بخش از شمال با استان سمنان، از جنوب با استان یزد، از غرب و جنوب غربی با بخشهای مركزی شهرستان اردستان و نائین هم مرز است و در شرق به بخش خور و بیابانک محدود است ( فرهنگ روستایی، همانجا؛ آمارنامه ... ، «ح»). 
بخش انارك در حاشیۀ جنوب باختری كویر مركزی ایران واقع است (نقشۀ عملیات). رشته ارتفاعاتی از شمال خاوری به جنوب باختری آن امتداد دارند كه مهم‌ترین آنها در شمال شهر انارك، رشته كوه دره انجیر متشكل از كوههای زاقاب، سرخو، چاه گربه و میله است. بلندترین قلۀ این كوه به نام دره انجیر به ارتفاع ۴۳۸‘۲ متر است (جعفری، ۱/ ۲۵۰؛ نقشۀ عملیات). در شمال این رشته كوه، دشت ریگزار وسیعی قرار گرفته است (همانجا؛ فرهنگ جغرافیایی ایران، ۱۰/ ۲۷). در جنوب شهر انارك، كوه انبار با حداكثر ۷۲۷‘۱ متر ارتفاع قرار گرفته است (جعفری، ۱/ ۸۱). در جنوب خاوری آن نیز، كوه بند معراجی با حداكثر ۶۱۶‘۱ متر ارتفاع، مرز طبیعی انارك و جندق را به وجود آورده است (همو، ۱/ ۱۱۷؛ فرهنگ جغرافیایی ایران، همانجا). 
از لحاظ زمین‌شناسی، در شمال انارك شیستهای دگرگون شده‌ای دیده می‌شود كه سن دگرگونی آن را همزمان با سیمرین پیشین می‌دانند. پیش‌تر این دگرگونی را به دورۀ پركامبرین نسبت می‌دادند (درویش‌زاده، ۱۱۷). انارك به لحاظ دارا بودن ذخایر معدنی، به ویژه سرب، مس، زغال سنگ، نیكل و انتیمون واجد اهمیت است ( فرهنگ جغرافیایی ایران، همانجا). 
آب و هوای انارك معتدل، متمایل به گرم و خشك است ( فرهنگ جغرافیایی آبادیها ... ، ۳-۴). متوسط حداقل و حداكثر درجۀ حرارت در ایستگاه انارك در یك دورۀ ۳۳ ساله (۱۳۳۳-۱۳۶۶ ش/ ۱۹۵۴-۱۹۸۷ م) به ترتیب °۱/ ۱۳ و °۵/ ۲۳ سانتی‌گراد و حداقل و حداكثر مطلق آن °۱۳- و °۴۳ سانتی‌گراد گزارش شده است. میانگین بارندگی سالانۀ آنجا نیز در همین مدت ۳/ ۹۷ میلی‌متر بوده است (نک‍ : داده‌های هواشناسی). 
بخش انارك فاقد رودخانۀ دائمی است و پوشش گیاهی آن مشتمل بر درختان گز و تاغ و مراتع ضعیفی است كه در برخی فصول سال مورد استفادۀ دام قرار می‌گیرد. برخی گیاهان مرتعی آن مانند شاه‌تره و آویشن خواص دارویی دارند ( فرهنگ جغرافیایی آبادیها، ۴). 
بخش انارك با وجود وسعت بیشتر، نسبت به سایر بخشهای استان اصفهان، روستاهای كمتری را در خود جای داده است. بر مبنای سرشماری ۱۳۶۵ ش، از ۹۶ روستا، ۲۷ روستا مسكونی و ۶۹ روستای دیگر از سكنه خالی شده است (نک‍ : فرهنگ روستایی، ۲۵، نقشه، نیز ۵۳). برپایۀ همان آمار ۰۶۸‘۲ نفر (۵۳۶ خانوار) در بخش انارك سكنى داشتند كه حدود یك ششم جمعیت ساكن در هر یك از بخشهای دیگر شهرستان نائین است (نک‍ : همان، ۷۱). جمعیت انارك بیشتر متشكل از افرادی است كه به جست‌و‌جوی كار در معادن به آنجا روی آورده‌اند ( فرهنگ جغرافیایی آبادیها، همانجا). 
بهره‌برداری از معادن مس انارك دارای سابقه‌ای طولانی است و احتمالاً به پیش از دورۀ اسلامی باز می‌گردد. استخراج معدن به شیوۀ كهن «دنبال رگه رفتن» تا دوران اخیر رواج داشته، و از ۱۳۱۴ ش/ ۱۹۳۵ م به بعد به تدریج شیوه‌های جدید جایگزین آن شده است (نک‍ : ولف، 14-17). برخی معادن شناخته شدۀ انارك اینهاست: معادن مس تال مِسی و مِس كَنی واقع در دامنۀ كوه دره انجیر، ۳ معدن سرب مابین شاه كوه و كوه میرزا، معادن سرب چاه خربزه و نخلك، معادن آهن خالوحیدر و بته علم و معدن منگنز واقع در دامنۀ كوه باباخالد ( فرهنگ جغرافیایی آبادیها، ۳؛ كیهان، ۲/ ۴۴۲). 
به سبب نامساعد بودن شرایط طبیعی، زراعت در انارك محدود به كشت مقدار كمی گندم و جو است. محصول انار و پستۀ باغهای آن نیز اندك است ( فرهنگ جغرافیایی آبادیها، ۴). صنایع دستی انارك شامل بافت قالی و قالیچه است كه اغلب با طرح نائین و نقشه‌های افشان، ترنجی و بته‌ای بافته می‌شود (همانجا). 
در ۱۳۶۵ ش، از ۶۵۰‘۱ نفر جمعیت ۶ ساله و بیشتر انارك، ۱۳۵‘۱ نفر با سواد بوده‌اند. شمار مردان با سواد را ۶۴۹ و زنان با سواد را ۴۸۶ نفر نوشته‌اند. انارك دو دبستان، یك مدرسۀ راهنمایی، یك دبیرستان و یك كتابخانۀ عمومی داشته است ( فرهنگ روستایی، ۹۴، ۱۹۵). انارك دارای گویش ویژه‌ای به نام گویش اناركی است كه ارتباط نزدیكی با گویش نائین دارد و از گویشهای منطقۀمركزی است ( ایرانیكا، II/ 2). اهالی بخش انارك، شیعۀ ۱۲ امامی هستند ( فرهنگ جغرافیایی آبادیها، ۳). 

انارك تنها شهر شهرستان نائین است كه در ۷۵ كیلومتری شمال خاوری نایین واقع است (همان، ۴). انارك در °۵۳ و ´۴۱ طول جغرافیایی و °۳۳ و ´۱۸ عرض جغرافیایی، در ارتفاع ۴۷۰‘۱ متری از سطح دریا قرار دارد (پاپلی، ۷۰). این شهر كه در دامنۀ جنوب خاوری كوه دره انجیر واقع شده، دارای موقعیت طبیعی مناسبی نسبت به نقاط همجوار است ( در رهگذر ... ، ۱۵۸). از این رو، در سده‌های گذشته مورد توجه كاروانیان و استراحتگاه آنان بوده است (بلاغی، ۳۲؛ آذر یغمایی، ۲۲۴). راه مهم كاروان رو اصفهان به مشهد، از اصفهان از راه انارك به جندق، خور، طبس، بشرویه، فردوس و دیگر نقاط خراسان كشیده شده است (گنجی، «نواحی ... »، ۱/ ۸۶-۸۷). كاروانیانی كه از مناطق جنوبی كویر چون اردكان، نائین، زواره و اردستان رهسپار مناطق شمالی شاهرود، سمنان و دامغان از راه كویر بودند، از انارك می‌گذشتند (آذر یغمایی، همانجا؛ نک‍ : كرزن، 248, 266). 
در ۳۵۰ سال گذشته و با برقراری امنیت در راههای این نواحی توسط شاه عباس اول، انارك مورد توجه قرار گرفت. در این باره داستانهایی بر سر زبانهاست (آذریغمایی، ۲۲۴-۲۲۷). اما ناامنی در راههای انارك و پیرامون آن همچنان تا سدۀ قبل ادامه داشت ( كتاب آبی، ۹۳۱، ۹۳۹). با بروز شورش نایبیان در ۱۲۸۸ ق/ ۱۸۷۱ م به سركردگی نایب حسین (حسین كاشی) كلانتر طایفۀ بیرانوندی كاشان، برضد حكومت ناصرالدین شاه قاجار، در بخشهای وسیعی از حاشیۀ شمالی، غربی و جنوبی منطقۀ كویر (خسروی، ۱۳)، درگیریهایی در این نواحی به وقوع پیوست و به انارك نیز در ۱۲۸۹ ش/ ۱۹۱۰ م، حمله شد ( كتاب آبی، ۹۱۰). پس از آن واقعه ساكنان انارك آنجا را ترك گفتند و گروهی به شاهرود مهاجرت كردند و در محله‌ای كه بعداً به محلۀ اناركیها شهرت یافت، سكنى گزیدند. بدین‌سان، تا اواخر دورۀ قاجاریه، جمعیت انارك رو به كاهش نهاد. پس از انقراض قاجاریه، از معادن انارك بار دیگر بهره‌برداری شد، ولی به سبب پیش آمد شهریور ۱۳۲۰ و بازگشت گروهی از متخصصان آلمانی و كاهش شمار كارگران، بهره‌برداری از معادن متوقف ماند (بلاغی، همانجا). 
در آغاز سدۀ كنونی، شمار ساكنان انارك ۴۰۰ خانوار بود (كیهان، همانجا). از آن زمان تا سرشماری عمومی ۱۳۶۵ش، جمعیت انارك با تغییر اندكی به ۱۰۳‘۲ نفر (۵۳۵ خانوار) افزایش یافته است كه ۰۵۵‘۱ نفر مرد و ۰۴۸‘۱ نفر زن بوده‌اند. در طبقه‌بندی شاغلان شهر انارك در گروههای عمدۀ فعالیت، جمعیت شاغل ۱۰ ساله و بالاتر به ترتیب در گروههای عمدۀ صنعت، كشاورزی و دامپروری و ساختمان اشتغال داشته‌اند. همچنین از ۸۲۵‘۱ نفر جمعیت ۶ ساله و بیشتر، ۶/ ۷۴٪ با سواد بوده‌اند كه این نسبت در میان مردان ۶/ ۸۵٪ و در بین زنان ۲/ ۶۳٪ بوده است ( سرشماری ... ، ۱۸). 

مآخذ

آذریغمایی، محمود، «انارك»، یغما، تهران، ۱۳۵۶ ش، س ۳۰، شم‍ ۴؛ آمارنامۀ استان اصفهان (۱۳۷۳ ش)، سازمان برنامه و بودجۀ استان اصفهان، تهران، ۱۳۷۵ ش؛ بلاغی، عبدالحجت، «فرهنگ تاریخ نائین»، همراه تاریخ نائین، تهران، ۱۳۶۹ ش؛ پاپلی یزدی، محمد حسین، فرهنگ آبادیها و مكانهای مذهبی كشور، مشهد، ۱۳۶۷ش؛ جعفری، عباس، كوهها و كوه‌نامۀ ایران، تهران، ۱۳۶۸ش؛ خسروی، محمدرضا، طغیان نایبیان در جریان انقلاب مشروطیت ایران، به كوشش علی دهباشی، تهران، ۱۳۶۸ ش؛ داده‌های هواشناسی، انارك، سازمان هواشناسی ایران؛ در رهگذر كویر، تهران، ۱۳۵۳ ش؛ درویش‌زاده، علی، زمین‌شناسی ایران، تهران، ۱۳۷۰ش؛ سازمان تقسیمات كشوری جمهوری اسلامی ایران، وزارت كشور، تهران، ۱۳۷۶ ش؛ سرشماری عمومی نفوس و مسكن (۱۳۶۵ش)، نتایج تفصیلی، شهرستان نائین، مركز آمار ایران، تهران، ۱۳۶۷ ش؛ فرهنگ جغرافیایی آبادیهای كشور (انارك ـ فرخی)، ادارۀ جغرافیایی ستاد ارتش، تهران، ۱۳۶۴ش، ج ۶۱-۶۲؛ فرهنگ جغرافیایی ایران (آبادیها)، استان دهم، دایرۀ جغرافیایی ستاد ارتش، تهران، ۱۳۳۲ش؛ فرهنگ روستایی (۱۳۶۵ ش)، مركز آمار ایران، تهران، ۱۳۶۹ ش؛ كتاب آبی، به كوشش احمد بشیری، تهران، ۱۳۶۳ ش؛ كیهان، مسعود، جغرافیای مفصل ایران، تهران، ۱۳۱۱ش؛ گنجی، محمدحسن و دیگران، «نواحی و مناطق ایران»، ایرانشهر، كمیسیون ملی یونسكو، تهران، ۱۳۴۲ ش/ ۱۹۶۳ م، شم‍ ۲۲؛ نقشۀ عملیات مشترك (زمینی)، سازمان جغرافیایی كشور، تهران، ۱۳۵۳ ش، گ ۱۲- ۳۹؛ نیز: 

Curzon, G. N., Persia and the Persian Question, London, 1892; Iranica; Wulff, H. E., The Traditional Crafts of Persia, Cambridge, 1975. 

(دائرة المعارف بزرگ اسلامی) نویسنده (ها) : مژگان نظامی
آخرین بروز رسانی : سه شنبه 20 خرداد 1399 تاریخچه مقاله