به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»، چهار فلز طلا، نقره، پلاتین و رودیوم جزو فلزات گران بها در جهان محسوب می شموند که همراره در تاریخ مورد توجه قرار گرفتند. نقره و طلا در طول تاریخ همواره حزو مهم‌ترین فلزات با ارزش بوده و به‌عنوان پول، وظیفه داد و ستد و نگهداری ارزش را ایفا می نمودند  از طرفی از این دو فلز به منظور ساخت زیورآلاتی مانند انگشتر، گردنبند، دستبند نقره و طلا استفاده می شده است. طلا و نقره کمیاب هستند، در هیچ ماده ای حل نمیگردند و همچنین از بین نمی‌رود. رودیوم و پلاتین نیز مانند طلاو نقره فلزات بسیار با ارزش و کمیابی هتسند کشف این دو فلز به 500 سال اخیر بر می گردد و قدمت زیادی مانند طلا و نقره ندارند.

کاربرد فلز طلا در تاریخ

طلا برای اولین بار در 5000 سال قبل از میلاد مسیح استخراج گردید و پس از هزار سال توسط مصریان مورد ذوب قرار گرفت، 1200سال قبل از میلاد مسیح این فلز را مصریان به اشکال مختلفی در می آوردند و به اصطلاح با فلزلات دیگر سکه ضرب می کردند در این سال ها زیورآلاتی با طلا ساخته و پرداخته می گشت و انگشتر رینگ ساده و در ادامه دارای نقوشی خاص برای پادشاهان درست می شد.

طبق کشفیات انجام شده در ایتالیا 600 سال قبل از میلاد مسیح استفاده از طلا در دندانپزشکی در رم انجام میشده است. 500 سال قبل از میلاد در زمان حکومت هخامنشیان، طلاسازان با ساخت ریتون ها و دیگر اشیاء نظیر گنجینه آمودریا، خود را به جهان معرفی نمودند. 300 سال قبل از میلاد مسیح رومیان با روش های خاصی از طلا رنگ بدست آورد اند و جام مشهور لیکورگوس را با طلا آبکاری نموده اند.

فلز طلا در سال‌های 1000 تا 1600 میلادی

تولید طلا برای مدت‌زمان طولانی کنار گذاشته‌شده بود. در سال 1066 میلادی دولت بریتانیا سه پول فلزی با عناوین پوند، شیلینگ و پنس را که از نقره استرلینگ ساخته می‌شد ضرب نمود. در سال 1284 ونیز شاهد ضرب سکه طلایی به نام دوکات بود که برای حدود500 سال متداول ترین سکه محسوب می گشت. در دهه 1300 میلادی اولین سامانه حکاکی بر روی طلا به‌ منظور استاندارد سازی داد و ستد در لندن پایه‌ گذاری گشت. در اواخر سال 1377 بریتانیا اولین سکه طلای خود را با عنوان فلورین معرفی نمود. در همان زمان سیستم پولی جدید این کشور که بر پایه طلا و نقره استوار بود آغاز به کارکرد.

کاربرد طلا در قرون معاصر

در سال 1804 با کشف معدن بزرگ طلا در ایالت کالیفرنیا ایالت متحده، دوران جدید از تلاش به منظور پیدا کردن این فلز ارزشمند از دل زمین شروع شد و تا به امروز ادامه دارد.

امروزه از فلز طلا به عنوان زیورآلات مانند انگشتر، دستبند و ... و به عنوان سرمایه گذاری و حفظ ارزش پول و همچنین در بعضی از صنایع استفاده می گردد.

کاربرد فلزات گران بها : فلز نقره

تاریخچه فلز نقره به 4000 هزار سال قبل از میلاد مسیح بر میگردد در آن زمان تمدن های روم، یونان، مصر و ایران از فلز نقره به منظورکاربرد های زینتی و تجاری استفاده می نمودند.

معمولا نقره در برخی نقاط جهان یافت می شود، اما آمریکای جنوبی از اصلی ترین مراکز تولید نقره در جهان به شمار می رود. مکزیک، پرو، شیلی و بولیوی در این منطقه قرار گرفته اند و بیشترین حجم تولید نقره را به خود اختصاص داده اند. گفنی است ایران نیز در جایگاه نوزدهم تولید نقره در جهان قرار دارد.

ایران و فلز نقره

از گذشته های دور تا کنون، فلات مرکزی ایران از اصلی ترین مراکز استخراج معدن به شمار می رفته است. آثار یافت شده از تپه سیلک کاشان نشان می دهد که این فلز در چهار الی پنج هزار سال پیش نیز مورد استفاده مردم این منطقه بوده است. زیورالات بدست آمده از کشفیات این مناطق شاهد بر این موضوع است.

از مناطق مهم استخراج نقره درایران باستان معدن نخلک در شمال انارک استان اصفهان از مهم ترین معادن استخراج نقره در ایران باستان بوده است که در دوره ساسانیان برای ساخت ظروف نقره ای از آن معدن استفاده می شده است.

کاربرد های فلز نقره

نقره در اصل در ایران به عنوان زیورآلات استفاده می شده است و همچنین به عنوان پول رایج در قسمتی از تاریخ مورد استفاده قرار می گرفته است. امروزه کابرد نقره بسیار فراتر از این زمینه ها رفته، نقره به دلیل رسانایی بالای جریان الکتریکی و گرما در صنایع مختلف مانند پنل های خورشید استفاده می شود از طرفی به دلیل انعطاف پذیری آن در دندان پزشکی برای پر کردن دندا های خراب نیز استفاده می شود.

زیویرآلات نقره در چند ده اخیر دچار انقلاب بزرگی شده است از زمانی که رودیوم به عنوان ماده آبکاری شده بر روی فلز نقره انجام می شود زیورآلات نقره دگرگون گشته اند چرا که با آبکاری رودیوم نقره جات درخشنده تر خواهند بود از لحاظ ظاهری از پلاتین بسیار زیباتر می شوند همچنین رودیوم بر روی نقره برای مدت چندین سال حفظ می شود و از بین نمی رود. از جمله نقره جات پر طرفدار این روز ها می توان به زنجیر نقره کارتیر مردانه و یا دستبند نقره کارتیر زنانه اشاره کرد.

کابرد فلزات گران بها : پلاتین و رودیوم

فلز پلاتین با منشأ طبیعی از مدت زمان طولانی شناخته شده اند و آلیاژهای پلاتین نیز در از همان دوران ساخته شده اند. اگر چه این فلز توسط هندی ها  مورد استفاده قرار می گرفت اما اولین اروپایان ظهور پلاتینیوم رابه سال 1557 نسبت داده انداین فلز در آن سال و در معادن امریکای مرکزی بین پاناما و مکزیک یافت گردید.

نام پلاتین

اسپانیایی ها زمانی که این فلز در کلمبیا کشف کردند، نام این فلز راPlatina یا نقره کوچک نامیدند. مورد جالب آن است  که پلاتین یک ناخالصی ناخواسته در نقره ایجاد می کند وزمانی که نقره استخراج می شود، پلاتین اغلب دور ریخته می شود.

اگر چه پلاتین در بریتانیا کاربرد بسیاری پیدا کرد و حتی در جامعه سلطنتی نیز رسوخ کرد، اما از انتشار همگانی  آن جلوگیری شد و تا سال های 1750 به صورتیک فلز ناشناخته قرار گرفت.

در  آن سال ها تصور بر این بود که پلاتینیوم قیمتی تر از طلا باشد. قیمت فلز پلاتینیوم  تا 8 برابر طلا افزایش قیمت پیداکرد.

از موار کاربردی و صنعتی فلز پلاتین میتوان به استفاده آن در تشخیص الکترود ئیدروژن استاندارد اشاره نمود.

کشف رودیوم

پیش از آنکه خبر کشف پالادیوم به طور گسترده انتشار یابد، اکتشاف این عنصر زمینه‌ای شد تا، در سال 1803، رودیوم نیز کشف شود.
پلاتین خام امریکای جنوبی نیز یکی از منابع رودیوم بود. به هر حال، مشخص نیست که آیا این ماده همان سنگ معدنی بود که وولاستون پالادیوم را در آن کشف کرد یا نه. وولاستون با حل کردن مقدار معینی از پلاتین خام در محیط آبی و خنثی کردن اسید اضافی با قلیا، ابتدا یک نمک آمونیوم به محلول افزود و پلاتین را به صورت کلروپلاتینات آمونیوم رسوب داد. 
این عنصر کمیابترین فلز از فلزات پلاتینی است. تنها کانی شناخته شده‌ی رودیوم رودیت است که در ماسه‌های حاوی طلای برزیل و کلمبیا یافت می‌شود، در صورتی که برای هر کدام از دیگر فلزات پلاتینی چندین سنگ معدن شناخته شده است.

امروزه از رودیوم به منظور آبکاری سفید زیورالات نقره و طلا مانند دستبند، انگشتر نقره و طلا، دستبند و ... استفاده میشود.

از لحاظ شیمیایی آبکاری رودیوم بر روی فلز نقره به مدت بیشتری باقی می ماند تا طلا، زیورآلات طلایی که با رودیوم به رنگ سفید در می آیند با سرعت زیادی رنگ خود را از دست می دهند.
(12 تير 1400 - 11:37 - کد خبر: 400627)