انارک نیوز - کُمَه (تلفظ نائینی) یا کُومَه (تلفظ فارسی) غذایی محلی مخصوص منطقه نایین است که تقریبا در چوپانان دیگر وجود ندارد. قبلا تهیه و مصرف می شد و این غذا درحقیقت نوعی پنیر می باشد که طرز تهیه آن از نائین آنلاین -نقل قول می شود.
مواد لازم جهت ساختن کومه  (کمه): آرد جو یا گندم – پونه تازه – شیر گوسفند
ابتدا آرد جو یا گندم را خمیر کرده و سپس با پونه مخلوط نموده و می گذاریم تا مدتی بماند تا مخلوط کاملا کپک بزند سپس آنرا خشک کرده و در جایی قرار می دهیم تا زمانی که فصل درست کردن کومه فرا برسد که در اوایل پاییز یا چند روز زودتر زمانی که هوا خنک شده است البته این زمانی است که گوسفندان شیر کمی دارند و فصل تمام شدن شیر گوسفندان است. (مخلوط آرد جو یا گندم را با پونه مایه کومه می نامند.)
برای ساختن کومه 200 گرم از این مخلوط را خوب سائیده تابه پودر تبدیل شود سپس در داخل یک پارچه نازک نخی قرار میدهیم و آنرا با در حدود دو کیلو شیر مالش می دهیم تا شیر خوب سفت شود (شبیه ماست شود) که این در حقیقت مایه کومه است . سپس آنرا داخل پوست گوسفند میریزیم و به مدت سه روز در محلی خنک و سایه آویزان میکنیم بدون آنکه چیزی به آن اضافه نمائیم (این یعنی پوست را گرسنه نگه میداریم).
سپس روزی نیم کیلو یا کمی بیشتر شیر را با همین مقدار آب مخلوط کرده در داخل پوست می ریزیم. البته باید هر روز قبل از اضافه کردن شیر؛ پوست را به مدت 2 الی 3 ساعت در داخل آب قرار دهیم تا ضمن نرم شدن پوست ؛ رنگ کومه از حالت تیره خارج گردد و سفید رنگ شود. سپس دو باره پوست را به محلی آویزان کرده تا کم کم آب آن از پوست خارج گردد. این کاررا باید به مدت چهل روز انجام دهیم تا کومه بنا به گفته محلی"پا برسد" یعنی به عمل آید.
کومه غذایی خوش خوراک مخصوصابرای صبحانه اشتها آور می باشد. بنا به گفته قدیمی ها دارویی برای استخوان درد پا درد و کمر درد میباشد قیمت این محصول با کیفیت عالی با قیمت گوشت گوسفند (در هر زمان) برابری می کند زیرا ارزش غذایی بالای آن با گوشت گوسفند برابر است. لازم به ذکر است که برای تهیه کومه باید از شیر گوسفند استفاده شود ولی بدلیل عدم دسترسی به شیر گوسفند از شیر گاو و یا حتی شیر پاستوریزه هم استفاده می کنند.
(چوپانان آباد)

بیرونیت (Birunite): سیلیکات کلسیم و کربنات کلسیم آب‌دار.این کانی در سال ۱۹۵۷ میلادی کشف و به افتخار دانشمند ایرانی، ابوریحان بیرونی نام‌گذاری شد تا بزرگداشتی بر پژوهش‌های وی درباره کانی‌ها و سنگ‌ها باشد.
آویسنیت (Avicennite): اکسید تالیم و آهن. این کانی در سال ۱۹۵۸ میلادی کشف شد و به افتخار دانشمندایرانی، پورسینا، نام‌گذاری شد. پورسینا نخستین طبقه‌بندی کانی‌ها را در کتاب شفا آورده‌است.

تالمسیت (Talmessite): آرسنات آب‌دار کلسیم، منیزیم و باریم. این کانی را باریان و هرپن در سال ۱۹۶۰ در معدن قدیمی تالمسی در کنار روستایی به همین نام در انارک (استان اصفهان) کشف کردند و نام این معدن را بر آن گذاشتند. این کانی ویژگی فلوئورسان دارد و رنگ آن بی‌رنگ تا سبز می‌شود.

ایرانیت (Iranite): کرومات سرب آب‌دار. این کانی را باریان و هرپن در سال ۱۹۶۳ در یکی از معدن‌های قدیمی سبرز در شمال غربی انارک کشف کردند و نام ایرانیت را بر آن نهادند. این کانی زرد زعفرانی و دارای جلای شیشه‌ای، در پیرامون نایبندان نیز یافت می‌شود.

خونیت (Khuniite): کرومات سرب، روی و مس. این کانی را ادیب و اتمان در سال ۱۹۷۰ میلادی در معدن قدیمی خونی در شمال انارک کشف کردند. این کانی، به کانی ایرانیت شباهت زیادی دارد، اما رنگ زرد آن به قهوه‌ای گرایش دارد.

انارکیت (Anarakite): کلریدِ بازیِ روی و مس. این کانی را ادیب و اتمان در سال ۱۹۷۲ در انارک کشف کردند و نام همین بخش را بر این کانی سبز رنگ نهادند.

خادمیت (Khademite): سولفاتِ بازی و آب‌دار آلومینیوم. این کانی را باریان، برتلون و صدرزاده در ساغند یزد کشف کردند و به افتخار نصرالله خادم، ریاست آن زمان سازمان زمین‌شناسی ایران، نام‌گذاری کردند.

آثار مس در تل ابليس كرمان 6000 سال قدمت دارد. كهن‌ترين منطقه‌اي كه تاكنون آثار ذوب مس در آن بدست آمده است، تپه‌ي باستاني سيلك كاشان مي‌باشد. از حفاري‌هاي دكتر گيرشمن در سيلك، شماري ابزارآلات مسين پيش از تاريخ به‌دست آمده كه آشكارا از كهن‌ترين نمونه‌هاي به‌دست آمده از تل ابليس، قديمي‌ترند. در استان سمنان نيز آثار كارهاي شدادي چند هزار ساله به‌دست آمده است.
به نظر ورتايم قديمي‌ترين كانسار مس ايران كانسار تالمسي در نزديكي انارك اصفهان است و گمان مي‌رود كه اهالي سيلك كاشان مس مورد نياز خود را از اين محل تأمين مي‌كرده‌اند.
... شروع استخراج مس به روش نوين در ايران را مي‫توان مربوط به سال 1315 كه اداره كل معادن تأسيس شد دانست، كه انگيزه اصلي آن تأمين فلز مس براي كارخانجات مهمات سازي ارتش بود. اداره كل معادن وقت در نواحي مس خيز شناخته شده در آن زمان مانند انارك، عباس آباد و سبزوار فعاليتهايي را آغاز نمود و براي اين منظور كارخانه‫اي در ناحيه غني آباد جنب شهرري تأسيس گرديد كه ظرفيت آن بيست تن مس در شبانه روز بود.
(سیری در ایران 19/4/96 مس در ایران)